Teknologjia tek zhvillimi i një fëmije çdo ditë e më shumë po ndikon negativisht, tregojnë hulumtimet e fundit të Institutit kanadez të Pediatrisë dhe Akademisë Amerikane të Pediatrisë, ndërsa të njëjtit institucione paralajmërojnë se tashmë ka nisur ekspozimi i fëmijëve edhe nën dy vjeç ndaj teknologjisë, përderisa tek fëmijët më të rritur – ekspozimi nuk kufizohet fare, shkruan gazeta KOHA. Se përdorimi i përditshëm i kompjuterëve, telefonave dhe tabletave, si dhe duke shikuar televizor, i bën fëmijët më të zgjuar, por qëndrimi pa orar po pamundëson funksionimin normal, rritjen e shëndetshme si dhe zhvillimin, janë dakorduar psikologët dhe defektologët në Maqedoni. Ata më tej vunë re se, përveç që ndikojnë negativisht në zhvillimin emocional, mendor dhe fizik, teknologjia në masë të madhe pamundëson studimin dhe mësimin e gjuhës amtare. “Përdorimi i përditshëm i teknologjisë mund të ketë një ndikim negativ në të folurit dhe dëgjimit tek fëmijët. Bashkëveprimi është çelësi për zhvillimin e shëndetshëm të fëmijëve. Në vend të kësaj, ata duke i shikuar filmat vizatimor – vënë kufje në veshë, pa asnjë kufi me shkallën e vëllimit, e cila ndikon aftësinë e reduktuar të dëgjimit tek fëmijët. Kur një fëmijë ulet dhe përdor teknologjinë, që kontribuon në një izolim të plotë, dhe kështu nuk ka asnjë komunikim dhe kontakt me njerëzit rreth tij”, thuhet në apelin e fundit të psikologëve dhe defektologëve drejtuar prindërve. Kështu, thuhet më tej në apel, duke marrë pjesë në një komunikim të njëanshëm (pajisje teknologjike – fëmijë), fëmija nuk përdor fjalët, dhe kështu ai e harron atë. Në Maqedoni, problemi, përveç që manifestohet nga fëmijët e ngujuar, jep rezultate negative në aspektin e përpilimit të fjalive nga ana e tyre. Kështu, defektologët kanë vënë re se shumë fëmijë të moshës prej pesë vjeç, të cilët janë të përgatitur për të shkuar në shkollë, kanë ende probleme me të folurit, dhe në këtë mënyrë – prindërit janë të detyruar të vonojnë shkuarjen e tyre në shkollë për një vit tjetër. Logopedët paralajmërojnë se teknologjia dhe gjuha angleze kanë një efekt negativ, megjithatë ende nuk ka një arsye kryesore. “Nëse fëmija ka një predispozitë të përballet me një problem në të folurit, teknologjia dhe gjuha angleze përshpejtojë shfaqjen e problemit. Ata nuk do të ndihmojë fëmijët. Teknologjia nuk e zgjon trurin, por e bënë të përgjumur,ndërsa për aktivitetet fizike as të mos flasim. Këtu lind problemi. Të gjithë i gëzohen teknologjisë, por askush nuk ka ndonjë dobi prej saj në moshë të vogël, pasi nuk i përmirëson fëmijët në mënyrë sociale, por as nuk e përmirëson motorikën”, tha për KOHA logopedja Vesna Jakovoska. Sipas saj, duhet të ketë kujdes ekspozimi i fëmijëve në gjuhë të huaja, sepse ata janë të aftë që më lehtë ta pranojnë atë gjuhë sesa gjuhën e tyre. “Përveç kësaj, shikimi i televizorit është problem. Televizioni nuk është një komunikim i gjallë. Nuk i ‘kritikon’ fëmijët, nuk jep aprovimin, por ata thjesht dëgjojnë atë që TV paraqet. Kur fëmijët komunikojnë me njerëz, shpesh ndeshen keqkuptime, kështu që është më e lehtë për fëmijët të zgjedhin teknikën”, tha Jakovoska. Sociologët dhe psikologët, megjithatë besojnë se prindërit janë ata që duhet ti trajtojnë fëmijët. “Fëmijët hyjnë në një fazë të re. Shkolla është një proces që kërkon përshtatjen me rregullat e reja, mjedis të ri, njerëz të rinj, dhe kërkon përgjegjësi dhe detyrime të caktuara nën to. Prindërit duhet të kufizojë praninë e fëmijëve në teknologji. Fëmijët janë më të aftë në latinisht, sepse ajo është në dispozicion, dhe fëmijët janë edhe më të suksesshëm në gjuhë të huaja se sa në atë maqedonase apo edhe në shqip. Për këtë përzierje, fëmijët kanë probleme me të folurit”, thotë sociologia Marija Drakulevska-Çukalevska. Ajo shton se prindërit duhet të nënvizojnë dhe të respektojnë orarin se deri kur fëmijët mundë ta përdorin teknologjinë. “Sot, është bërë e zakonshme që prindërit janë më rahat me fëmijët që përdorin teknologjinë. Puna e përditshme përplot me stres i ngarkon prindërit, dhe kështu është më lehtë për ata që ti lënë fëmijët me teknologjinë dhe me këtë – kanë paqe në shtëpi. Kjo është ajo ku prindërit duhet të jenë shumë të kujdesshëm. Kjo dukuri duhet të reduktohet”, shtoi ajo. Edukatorët që punojnë me fëmijët dhe që vlerësojnë nëse një fëmijë është gati për të shkuar në shkollë ose jo, thonë se problemi nuk është masiv, mirëpo meqë është paraqitur tashmë, duhet të kihet kujdes. “Ne kishim një rast ku një fëmijë nuk mund të përgjigjej në shqip, por në anglisht. Pastaj kemi pasur një rast kur nëna e mbante fëmijën në krah me celular në dorë, sepse nuk dëshironte as ta mendoj të futet tek unë pa celular. Disa fëmijë vërtet kanë vështirësi me të folurit, por ato janë të rralla. Më të zakonshme janë ato që thjesht nuk mundin ta flasin mirë gjuhën e tyre. Në këto raste apelojmë deri tek prindërit që t’ua ndalojnë teknologjinë fëmijëve dhe të merren më shumë me ata”, tha psikologia e një shkolle në Çair.
