Në Spanjë, 48% e komunave kanë densitet të popullsisë më pak se 12.5 banorë për kilometër katror, një nga normat më të ulëta në Bashkimin Europian dhe 90% e popullsisë është e përqendruar në 30% të territorit. Midis 2011 dhe 2017, sipas komisionerit të qeverisë për sfidën demografike, pothuajse 62% e fshatrave panë rënien e banorëve të tyre
“Spanja e zbrazur, Spanja e shkatërruar” Me thirrjen e “España vaciada, España arruinada”, të dielën dhjetëra mijëra njerëz demonstruan në Madrid për të kërkuar një zgjidhje urgjente për shpopullimin e vendit. Protesta – thanë të pranishmit – rrjedh nga gjendja e braktisjes që fshatrat dhe qytetet kanë pësuar prej vitesh.
Qëllimi është të arrihet një “pakt i shtetit”, masa që mospërfillin ngjyrën politike herë pas here në qeveri dhe që rezultojnë në shërbime publike cilësore, investime reale, fonde europiane dhe taksa të favorshme. Dhe pikërisht në këtë “Spanjë të shpopulluar”, u përqendrua një pjesë e madhe e fushatës; Partia opozitare e qendrës së djathtë Ciudadanos, për shembull, ka propozuar lehtësimin e taksave për komunat me më pak se 8 persona për kilometër katror. Fushat e prekura nga kjo çështje përfshijnë gjithsej 99 vende, të cilat do të ndihmojnë në përcaktimin e rezultateve të zgjedhjeve të përgjithshme të ardhshme më 28 prill.
GJYSMA E SPANJËS ËSHTË GJYSMË E BRAKTISUR
Për të kuptuar situatën, së pari është e nevojshme të merren në konsideratë disa të dhëna. Në Spanjë, 48% e komunave kanë densitet të popullsisë më pak se 12.5 banorë për kilometër katror, një nga normat më të ulëta në Bashkimin Europian dhe 90% e popullsisë është e përqendruar në 30% të territorit. Midis 2011 dhe 2017, sipas komisionerit të qeverisë për sfidën demografike, pothuajse 62% e fshatrave panë rënien e banorëve të tyre. Por, edhe 63% e qytetarëve në mes të 20 dhe 50 mijë banorëve në dekadën e fundit kanë braktisur vendin: ka 26 kryeqytete provinciale spanjolle që momentalisht po shpopullohen.
FSHATRAT PËR SHITJE
Megjithatë, problemi është veçanërisht serioz për fshatrat. Për shkak të një ndryshimi demografik, fshatarët spanjollë me të vërtetë janë të mbushur me qytete fantazmë. Një shembull është ai i Acorrada, në Galicia (në veriperëndim të Spanjës), e cila ka gjashtë shtëpi guri dhe dy hambare. Bloomberg raporton se pronarët e ndërtesave, pasi u zhvendosën në qytete më të mëdha, vendosën të bashkojnë forcat dhe ta vendosin të gjithë fshatin për shitje, me një çmim prej 85 mijë euro. Por Acorrada nuk është fshati i vetëm i braktisur për shitje në Spanjë.
Dhe të huajt aventuroz dhe spanjollët iniciator që blejnë fshatra të tilla me çmime të volitshme shihen si pjesë e zgjidhjes. Për qeverinë e kryeministrit Pedro Sanchez, i cili të premten më 29 mars miratoi udhëzimet e Strategjisë për sfidën demografike (e cila duhet të ratifikohet në Konferencën e Presidentëve të ardhshëm), përpjekje të tilla mund të kontribuojnë në faktin për të frenuar shkretëtirëzimin rural para se të arrihet një situatë krize. Tri mijë fshatra të braktisur Aldeas Abandonadas, një agjenci e pasurive të patundshme e specializuar në këtë sektor, shiti rreth 40 fshatra vitin e kaluar; çmimi mesatar, i cili rritet me 5 ose 10% nga viti në vit, është midis 200 dhe 450 mijë euro. Në 70% të rasteve blerësit janë të huaj (kryesisht anglez) të etur për t’u angazhuar në industrinë e hotelit dhe në mbarështimin e gjedhëve; por ndër blerësit ka edhe kompani dhe investitorë të rëndësishëm. Kompania kohët e fundit ka fituar shikueshmëri falë aktores dhe sipërmarrëses kaliforniane Gëyneth Paltrow, e cila ka përfshirë një nga fshatrat e shitur nga Aldeas Abandonadas në faqen e saj të internetit Goop, duke e rekomanduar atë si një dhuratë për Krishtlindje; fshati u ble nga një çift holandez për 150 mijë euro. Sipas themeluesit të agjencisë së pasurive të paluajtshme, Elvira Fafian, ka rreth tri mijë fshatra të braktisura në Spanjë, shumica e të cilëve janë të vendosura në Galicia, Castile dhe León, Aragon dhe Asturias.
Shumë nuk mund të shiten, sepse nuk kanë një dokumentacion bazë ose sepse është e pamundur të gjurmohen trashëgimtarët dhe ato që shiten në përgjithësi kërkojnë rikthimin e qindra mijëra eurove. Një numër në rritje po ankohet, pasi pronarët nuk janë në gjendje t’i mbajnë ato (siç kërkohet nga këshillat vendorë). Ndërtesat për shitje në 1 euro në Itali Edhe në Itali braktisja dhe shpopullimi i komunave pak a shumë të mëdha është një çështje serioze. Për ta kundërshtuar, për dhjetë vjet shtëpitë që përndryshe do të braktisen apo shkatërrohen, shiten nga qytetarët privatë (ose më shpesh nga komunat) në shumën simbolike prej një euro. Qyteti i parë që ka nisur këtë iniciativë për të rimarrë disa shtëpi të braktisura në qendrën historike ishte Bashkia e Salemit, në krahinën e Trapanit. Ishte viti 2008 dhe Vittorio Sgarbi ishte në krye të qytetit. Iniciativa dështoi, pasi disa ndërtesa të pasigurta nuk mund të shpalleshin të zbatueshme. Sgarbi u akuzua nga administratorët e tij për “mosveprimin e punëve në ndërtesa që kërcënonin shkatërrimin dhe lënë jashtë vendosjen e shenjave apo strehëzave” dhe dha dorëheqjen. Në janar të vitit 2016, u arrit lirimi. Sidoqoftë, iniciativa është përsëritur dhe tani është zgjeruar në disa bashki italiane, nga Sardenja në Piemonte.
Në përgjithësi, individët privatë transferojnë ndërtesa në donacione për komunat, në mënyrë që të shmangin pagesën e taksave të ndryshme. Përmes një tenderi publik, komuna i kthen ato në shitje për 1 euro. Kushdo që blen një pronë në këtë shumë, duhet të garantojë një projekt ristrukturimi dhe rivlerësimi, pagesën e taksave noteriale për regjistrimin, transferimin dhe grumbullimin dhe pagesën e një shume prej 5 mijë eurosh për tre vjet, e cila pastaj do të kthehet.
MUNGESA E SPANJOLLËVE TË RINJ
Sa për Spanjën, fenomeni i fshatrave fantazmë është i destinuar të rritet. Në vitin 2017 shkalla e fertilitetit në Spanjë ishte 1.3, e dyta më e ulët në Bashkimin Europian pas Maltës dhe hendeku midis lindjeve në qytet dhe në fshat është më i madhi në BE. Për shkak të mungesës së të rinjve nuk ka ndryshim të popullsisë, ndërkohë që rajonet humbin ato sipërmarrës që mund të gjenerojnë punësim dhe të udhëheqin ekonominë lokale. “Shumë ekspertë thonë se deri në vitin 2050 70% e popullsisë do të jetojnë në megalopole”, shpjegoi Isaura Leal, komisionere e qeverisë për shpopullimin rural. “Ne besojmë se kemi aftësinë për ta anuluar këtë proces. Ka ende kohë”. Masat që duhet të merren Nxitimi i mjeteve juridike ka filluar tashmë. Ndër masat që shqyrtohen nga ekspertët është ajo e zbatimit të rrjetit broadband në zonë, në mënyrë që të lejojë njerëzit të punojnë nga shtëpia. Një ide tjetër është që të ofrohen stimuj për të lëvizur në zonat rurale.
Në Asturias dhe Galici, qeveria lokale financon pjesërisht restaurimin e kulmeve të shtëpive tradicionale. Ndihma e sektorit privat mund të vijë nga njerëz si Alberto Hidalgo, një fotograf nga Madridi i cili bleu një fshat prej 35 hektarësh në Spanjën veriore përmes Aldeas Abandonadas për 120 mijë euro me qëllim të krijimit të një qendre Wellness. Nga ana tjetër, nëse është dëshira për të ruajtur historinë kulturore të Spanjës apo mundësinë për të punuar nga kudo në sajë të teknologjisë, pika është se qendrat e vogla të popullsisë ngadalë po fillojnë të bëhen tërheqëse përsëri. Por nuk mund të merret si e mirëqenë se kjo do të përfshijë një numër individësh që mund ta ndryshojnë procesin aktual. Për momentin, gjëja e rëndësishme është ndalimi i braktisjes.
