Nuk ka asnjë provë që CIA ka tentuar të rrëzojë mbi 50 qeveri të zgjedhura në mënyrë legjitime

Nga Admin On Jun 15, 2023

Aerial view of the Central Intelligence Agency headquarters.

Nuk është e vërtetë që SHBA dhe CIA përmbysën qeveritë demokratike të zgjedhura në këto vende. Në të gjitha këto revolucione ka një sërë faktorësh që kanë kontribuar në to, përfshirë opozitën në shtete, sektorin joqeveritar, internetin, të rinjtë…por protagonistët kryesorë janë gjithmonë aktorë vendas nga vendi ku ndodh revolucioni dhe nuk mund të jenë SHBA dhe CIA. Është e vërtetë që Shtetet e Bashkuara kanë financuar organizata joqeveritare që luftojnë për demokratizim, për shtetin e së drejtës, por ato nuk janë gjithashtu një faktor ekskluziv që ndikon në rënien e një qeverie apo në shfaqjen e trazirave. Në postimin që po shqyrtojmë, thjesht nënvlerësohet dhe anulohet ndikimi i qytetarëve të çdo shteti të veçantë për të vendosur për proceset e tyre demokratike.

Po shqyrtojmë një postim të publikuar në rrjetin social Facebook ku thuhet:

Revolucionet me ngjyra të CIA-s nga viti 2003 deri në 2014. Revolucioni me ngjyra në Maqedoni nuk është i përfshirë. Në 20 vjet, SHBA dhe CIA kanë rrëzuar ose kanë tentuar të rrëzojnë 50 qeveri legjitime.

Lista në postim liston revolucionet e supozuara të organizuara nga CIA dhe ndër to janë revolucioni i vitit 2003 në Gjeorgji, revolucioni portokalli i vitit 2004 në Ukrainë, revolucionet e vitit 2005 në Kirgistan, Azerbajxhan dhe Liban, revolucion në Bjellorusi që nga viti 2006, revolucion në Mianmar që nga viti 2007, nga Irani dhe Moldavia në 2009, Kirgistani dhe Tunizia që nga viti 2010, revolucionet në Egjipt, Bahrein dhe Pranvera Arabe që nga viti 2011, si dhe revolucionet në Ukrainë dhe Tajvan që nga viti 2014. Postimi thotë se CIA ka rrëzuar 50 qeveri të zgjedhura në mënyrë legjitime në dy dekadat e fundit nga viti 2003 e deri më sot. Por pretendime të tilla nuk bazohen në prova dhe as të gjitha faktet dhe faktorët nuk janë marrë parasysh në analizë.

Revolucioni i trëndafilave në Gjeorgji që nga viti 2003 

Në Gjeorgji, Revolucioni i Trëndafilave u zhvillua në vitin 2003, me protesta në të cilat qytetarët kundërshtuan rezultatet e zgjedhjeve dhe ato protesta kulmuan me dorëheqjen e presidentit të atëhershëm Eduard Shevardnadze. Revolucioni mori emrin e tij sepse protestuesit hynë në parlament me trëndafila të kuq në duar. Ky revolucion nuk u drejtua nga CIA, por nga ish aleatët politikë të Shevardnadze dhe përbëhej nga protesta nga 3 deri më 23 nëntor 2003. Këto protesta provokuan zgjedhje të reja presidenciale dhe parlamentare në Gjeorgji që sollën në pushtet “Lëvizjen Kombëtare të Demokratëve”.

Mungesa e efektivitetit të qeverisë së Shevardnadze bëri që disa deputetë të largoheshin nga partia në pushtet që në vitin 2000. Komuniteti i biznesit e bëri fillimisht dhe formoi një parti të re në vitin 2001, “Partia e të Drejtave të Reja”. Kjo nisi kolapsin e partisë, sepse u nda. Vetë Shevardnadze dha dorëheqjen si kryetar i partisë në shtator 2001. Dhe ministri i atëhershëm i Drejtësisë u largua nga partia në pushtet në shtator për të krijuar partinë e tij.

Gjatë dy viteve të ardhshme, ndarja vazhdoi dhe zyrtarët qeveritarë që mbetën në detyrë ishin të njohur për grumbullimin e pasurisë së paligjshme përmes pozicioneve të tyre në qeveri. Ndërkohë, u formuan shumë parti të reja dhe platforma të pavarura. Pas rezultateve katastrofike të partisë në pushtet në zgjedhjet lokale në 2002, Shevardnadze bëri një përpjekje për një koalicion politik që do ta mbështeste atë. Partia e tij u ringjall përpara zgjedhjeve parlamentare të vitit 2003, por vlerësimi i tij ishte 5 për qind. Është e vërtetë që organizata të shumta joqeveritare të financuara nga jashtë ekzistonin në këtë kohë në Gjeorgji dhe ishin ato që luajtën një nga rolet për Revolucionin e Trëndafilave të vitit 2003. Por ndihma financiare ishte edhe që OSBE të kishte vëzhgues të jashtëm të zgjedhjeve, si dhe organizata demokratike. Në fund, pas gjithë tensioneve të shkaktuara nga pakënaqësia me politikanët në pushtet, qytetarët gjeorgjianë votuan.

Ky revolucion ishte për shkak të korrupsionit, kleptokracisë, autokracisë, shpërthimeve të pushtetit, vështirësive ekonomike, nuk kishte perspektivë. Brezi i ri donte të ndryshonte rrjedhën në të cilën po shkonte vendi. Nuk kishte asnjë shpresë, asnjë ndjenjë drejtimi, gjithçka ishte disi e mjegullt. Por kishte një ndjenjë se njerëzit kanë pushtet dhe se ata mund të ndryshojnë diçka dhe se ata që janë në pushtet duhet të dëgjojnë, tha gazetarja Natia Zambakidze për Radion Evropa e Lirë në vitin 2018.

Revolucioni portokalli në Ukrainë që nga viti 20044

Revolucioni Portokalli i Ukrainës ishte një seri demonstratash, kryesisht në Kiev, që zgjatën nga nëntori 2004 deri në janar 2005, si përgjigje ndaj mashtrimit zgjedhor. Pasi dolën raporte se zgjedhjet presidenciale të nëntorit 2004 ishin manipuluar në favor të Viktor Janukoviçit ndaj Viktor Jushçenkos, protesta masive u zhvilluan në qendër të Kievit, si dhe në qytete të tjera anembanë vendit. Në vetëm pak ditë, rreth gjysmë milioni protestues u mblodhën në Kiev duke valëvitur flamuj portokalli dhe të veshur me veshje portokalli, që ishte ngjyra e fushatës së Jushçenkos.

ЕвроМајдан. Фото:CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=779303

Menjëherë pas fillimit të revolucionit, në Sheshin e Pavarësisë u shfaq një tendë e njohur si Maidan. Demonstruesit ishin shumë paqësorë dhe policia nuk përdori forcë. Në fillim të dhjetorit, Gjykata e Lartë e Ukrainës vendosi se niveli i mashtrimit në zgjedhje i bëri ato të pavlefshme, duke e bërë të pamundur njohjen e fituesit, ndaj duhet të ketë zgjedhje të reja. Pastaj Jushçenko fitoi dhe me inaugurimin e tij përfundoi revolucioni. Në qarqet nacionaliste ruse, Revolucioni Portokalli u përdor për ta portretizuar atë si të organizuar nga CIA, me justifikimin kryesor që gruaja e lindur në SHBA e Jushçenkos, Kateryna Jushçenko, ishte përfshirë në demonstrata si dhe pse mes protestuesve kishte njerëz me shtetësi ukrainase dhe amerikane.

Revolucionet në Kirgistan, Azerbajxhan dhe Liban që nga viti 2005.

Lidhur me revolucionin në Kirgistan që nga viti 2005, SHBA-ja ka ofruar mbështetje për mediat pasi qeveria atje ndërpreu energjinë elektrike, kështu që Ambasada e SHBA në Kirgistan ka siguruar gjeneratorë për t’u përdorur, si dhe ndihma financiare për të vetmen gazetë opozitare të mbetur në atë kohë. Kjo përsëri nuk dëshmon përfshirjen e CIA-s në organizimin e revolucionit, por asistencën e SHBA-së për proceset demokratike, për të cilën SHBA njihet në vende të tjera. “Revolucioni i Tulipanëve në Kirgistan” në vitin 2005 rrëzoi presidentin e vjetër Askar Akaev. Revolucioni filloi pas zgjedhjeve parlamentare më 27 shkurt dhe 13 mars 2005. Protestuesit pretenduan korrupsion dhe qeverisje autoritare nga Akaev, familja dhe mbështetësit e tij. Akaev iku në Kazakistan dhe më pas në Rusi.

Revolucionet në Kirgistan, Ukrainë dhe Gjeorgji patën mbështetjen e organizatave joqeveritare, por në kontekstin e demokratizimit.

Revolucioni i Libanit i vitit 2005 (Revolucioni i Cedarit) ishte një valë demonstratash në Liban, veçanërisht në Bejrut, të provokuara nga vrasja e ish-kryeministrit libanez Rafik Hariri. Lëvizja ishte jo e dhunshme, me qasje paqësore dhe duke përdorur metoda të rezistencës civile. Qëllimi kryesor i aktivistëve ishte tërheqja e trupave siriane nga Libani dhe zëvendësimi i një qeverie të ndikuar shumë nga interesat siriane, si dhe organizimi i zgjedhjeve të lira parlamentare. Demonstratat kërkuan t’i jepet fund ndikimit sirian në politikën e Libanit. Pas këtyre demonstratave, trupat siriane u tërhoqën plotësisht nga Libani më 27 prill 2005.

Ndryshe nga sa thuhet në postimin që po shqyrtojmë, në demonstrata janë pjesëmarrëse jo CIA, por partitë kryesore politike në Liban në atë kohë: Lëvizja Demokratike për Rindërtimin e Nasid Lahoud, E majta Demokratike e Elias Atallah, Lëvizja Patriotike e Lirë e Michael Aoun, Lëvizja për të Ardhmen e Saad Haririt, Forcat Libaneze të Samir Geageas, Blloku Kombëtar Libanez i Carlos Ede, Partia Kombëtare Liberale e Dory Chamoun (djali i ish-presidentit Camille Kamoun), Partia Socialiste Progresive etj.

Dhe protestat në Azerbajxhan në 2005 ishin për shkak të thashethemeve për zgjedhje të manipuluara.

Udhëheqësit e opozitës dhe vëzhguesit e huaj theksuan se votimi nuk përmbushte standardet demokratike. Por CIA nuk mund të manipulojë zgjedhjet në një vend dhe as të mobilizojë qytetarët e atij vendi për të protestuar për demokraci, siç pretendohet pa asnjë argument në postimin që po shqyrtojmë.

Revolucioni në Bjellorusi që nga viti 2006

Dhe ky revolucion është organizuar nga opozita në Bjellorusi, e pakënaqur me rezultatet e zgjedhjeve në 2006. Ky revolucion nuk solli ndryshime rrënjësore në shoqëri apo politikë në Bjellorusi. Demonstruesit nuk ishin të kënaqur me rezultatet e zgjedhjeve të 19 marsit dhe fillimisht dhjetë mijë njerëz u mblodhën në shesh. Çdo ditë kishte gjithnjë e më pak njerëz dhe deri më 23 mars mbetën vetëm 200 të rinj, kryesisht të rinj në çadrën e opozitës.

Revolucioni në Mianmar që nga viti 2007 (revolucioni i Shafranit)

Këto protesta, të cilat ishin politike dhe ekonomike, filluan në vitin 2007 në Mianmar, sepse qeveria, e cila ishte furnizuesi i vetëm i karburantit, vendosi masa që rritën çmimin e naftës dhe karburantit nga 66 në 100 për qind dhe çmimi i gazit natyror të kompresuar u rrit me 500 për qind në më pak se një javë. Protestat u organizuan nga studentë, aktivistë politikë duke përfshirë gra, murgj budistë dhe morën formën e rezistencës jo të dhunshme ose rezistencës civile. Megjithatë, shumë protestues u arrestuan dhe rreth 31 vdekje u raportuan në një moment të demonstratave. Edhe pas protestave, Tan Shwe qëndroi në pushtet derisa doli në pension në vitin 2011 në moshën 78 vjeçare. Edhe para demonstratave, qytetarët ishin në një situatë gjithnjë e më të vështirë financiare dhe vendi renditej në mesin e 20 më të varfërve në botë sipas OKB-së.

Reagimi i dhunshëm i qeverisë ndaj këtyre protestave bëri që Shtetet e Bashkuara, nëpërmjet Departamentit të Shtetit, të njoftojnë se kërkojnë që autoritetet të lirojnë menjëherë nga burgu pjesëmarrësit në protestë.

SHBA, BE dhe Kanadaja kanë vendosur sanksione ndaj Mianmarit, duke përfshirë ngrirjen e llogarive bankare dhe kufizime në importin e gurëve të çmuar. Departamenti Amerikan i Thesarit vendosi sanksione kundër 14 anëtarëve të rangut të lartë të qeverisë së Mianmarit, përfshirë udhëheqësin Than Shwe. Me këtë, edhe llogaritë e tyre bankare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës u bllokuan dhe qytetarëve amerikanë iu ndalua të kishin marrëdhënie biznesi me të.

Edhe fituesi i Nobelit Desmond Tutu i kërkoi Kinës që të ndërhynte dhe t’u sugjeronte autoriteteve brutale në Mianmar të ndalonin përdorimin e tyre pa dallim të silatit. Tutu më pas tha se nëse Kina nuk do të ngrihej përballë sundimtarëve të Mianmarit, ai do t’i bashkohej fushatës për të bojkotuar Lojërat Olimpike të Pekinit të fituara në atë kohë. Thirrjet për këtë bojkot ishin të forta, pasi gjithnjë e më shumë njerëz besonin se vetëm presioni nga Kina ishte mënyra më e mirë për të mbështetur popullin e Mianmarit (Burma).

Revolucionet në Iran dhe Moldavi që nga viti 2009

Në Iran, arsyeja e protestave në 2009 ishte përsëri – pakënaqësia me rezultatet e zgjedhjeve, domethënë zgjedhjet jodemokratike presidenciale. Demonstruesit kërkuan që Mahmud Ahmadinexhad të hiqej nga pushteti për shkak të zgjedhjeve të parregullta. Me qindra u arrestuan dhe pati viktima gjatë këtyre protestave. Lëvizja u qetësua, por protestuesit përmendën çështjet e të drejtave të njeriut si dhe zgjedhjet e parregullta si arsye për demonstratat. Në veçanti, lëvizja pati mbështetjen e të rinjve në Teheran.

Dhe në Moldavi, arsyeja e protestave ishte pakënaqësia me rezultatet zgjedhore të zgjedhjeve parlamentare, pra parregullsitë zgjedhore. Kërkesat ishin rinumërim dhe zgjedhje të reja ose dorëheqja e qeverisë. Disa nga protestuesit u organizuan në Twitter. Opozita pretendoi se ka 300,000 votues më shumë në listën elektorale në krahasim me zgjedhjet e fundit dhe se popullsia e Moldavisë po zvogëlohet. Pas përshkallëzimit të protestave, presidenti i Moldavisë kërkoi nga perëndimi që të ndërhynte për të qetësuar situatën, pasi protestuesit ishin kundër qeverisë socialiste dhe kërkonin një qeveri pro-evropiane. U lejua një rinumërim nga Gjykata Kushtetuese, por nuk tregoi asnjë gabim serioz. Opozita mbajti qëndrimin se zgjedhjet ishin të parregullta.

Revolucionet në Kirgistan dhe Tunizi që nga viti 2010

Revolucioni në Tunizi ishte një rezistencë civile intensive 28-ditore që përfshinte demonstrata në rrugë dhe rezultoi në rrëzimin e presidentit shumëvjeçar Zine el Abdin Benn Ali në janar 2011. Këto demonstrata çuan në një demokratizim serioz të vendit dhe zgjedhje të lira dhe demokratike. Demonstratat u shkaktuan nga papunësia e lartë, inflacioni i çmimeve të ushqimeve, korrupsioni, mungesa e të drejtave të njeriut dhe lirisë së fjalës dhe kushteve të këqija të jetesës.

Revolucioni Kirgistan i vitit 2010 filloi në prill të atij viti me përmbysjen e Presidentit Kirgistan Kurmanbek Bakiyev në kryeqytetin, Bishkek. Arsyet janë pakënaqësia e përgjithshme me politikën ekonomike të shtetit, presioni ndaj grupeve opozitare, sulmet ndaj mediave të pavarura si dhe ngritja e djalit të presidentit në një nga postet më të rëndësishme shtetërore.

Revolucionet në Egjipt dhe Bahrein që nga viti 2011

Opozita egjiptiane, pa dyshim e frymëzuar nga revolucioni në Tunizi që ndodhi në vitin 2010, filloi demonstratat dhe grevat e punëtorëve në të gjithë vendin, duke kulmuar me përmbysjen e Presidentit Hosni Mubarak në 2011. Revolucioni në vitin 2011 fillon kundër brutalitetit policor, i cili është i gjerë gjatë sundimit të Hosni Mubarakut. U organizuan demonstrata, marshime, pushtime të shesheve, rezistencë civile pa dhunë dhe greva. Miliona protestues me prejardhje të ndryshme socio-ekonomike dhe fetare kërkuan që Hosni Mubarak të largohej nga posti i presidentit. Në protesta pati 846 të vdekur dhe mbi 6000 të plagosur, ndërsa protestuesit i vunë flakën 90 stacioneve të policisë në të gjithë vendin. Protestuesit në Egjipt u ankuan për çështje politike, mungesë të sundimit të ligjit, brutalitet policor, mungesë lirie politike, liri civile, liri të fjalës, korrupsion, papunësi të lartë, inflacion të çmimeve të ushqimeve dhe paga të ulëta. Ata kryesisht kërkuan fundin e regjimit të Mubarakut. Grevat e organizuara nga sindikatat i forcuan më tej protestat. Kajro u përshkrua si një “zonë lufte”. Forcat e sigurisë së Egjiptit, besnike të Hosni Mubarakut, u zëvendësuan nga ushtria. Më 11 shkurt 2011 Mubarak dha dorëheqjen.

Që nga kryengritja në Bahrein.. Fоtо: By MrPenguin20Top-left: Bahrain in picturesTop-right: Sean CarberryBottom-right: Lewa’a AlnasrBottom-left: Bahrain in pictureMiddle-left: User:Mohamed CJBased on style used by Kudzu1 and NovusLux in their Libyan Civil War montage. – Top-left.Top-right.bottom-right.Bottom-left.Middle-left., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=22653442

Protestat në Egjipt dhe Tunizi frymëzuan gjithashtu protesta në Bahrein, që synonin kryesisht lirinë politike dhe lirinë fetare.

Revolucionet në Tajvan dhe Ukrainë që nga viti 2014

Më 18 mars 2014, një grup studentësh nga Tajvani nisën një demonstratë kundër marrëveshjes së tregtisë së lirë me Kinën dhe protestat e tyre zgjatën për 24 ditë. Qindra protestues u ngritën në rrugë, por qeveria nuk pranoi kërkesat e tyre për të vonuar marrëveshjen. Vetë studentët janë tërhequr nga protesta.

Ne kemi shkruar tashmë për protestat e Euromaidan të vitit 2014 këtu.

***

Ajo që është evidente për të gjitha vendet e përmendura është se në secilën prej tyre ka pasur arsye politike ose ekonomike (parregullsi zgjedhore ose probleme ekonomike, standarde të dobëta jetese, mungesë demokracie dhe mohim të të drejtave të njeriut), të cilat çojnë në trazira të brendshme, d.m.th. rezistencës. Nuk është e vërtetë e mbështetur me prova se SHBA dhe CIA kanë rrëzuar qeveritë demokratike të zgjedhura në këto vende. Në të gjitha këto revolucione ka një sërë faktorësh që kanë kontribuar në to, përfshirë opozitën në shtete, sektorin joqeveritar, internetin, të rinjtë, por protagonistët kryesorë janë gjithmonë aktorët vendas nga vendi ku ndodh revolucioni dhe nuk mund të jenë SHBA dhe CIA.

Është e vërtetë që SHBA-ja ka financuar organizata joqeveritare që luftojnë për demokratizim, shtet ligjor etj., ashtu siç është e vërtetë që ka një prani reale të CIA-s në shumë vende të botës, përfshirë këtu edhe ato të përmendura, por edhe ato në shumicën e rasteve nuk janë një faktor ekskluziv që ndikon në rënien e një qeverie apo në shfaqjen e trazirave.

Në postimin që po shqyrtojmë, thjesht nënvlerësohet dhe anulohet ndikimi i qytetarëve të çdo shteti të veçantë për të vendosur për proceset e tij demokratike. Për të gjitha faktet e mësipërme, ne e vlerësojmë postimin që po shqyrtojmë si të pavërtetë. Nuk ka asnjë provë që CIA ka tentuar të rrëzojë mbi 50 qeveri të zgjedhura në mënyrë legjitime. Në fakt, shumica e demonstratave nisin për shkak të parregullsive në zgjedhje, përkatësisht opozita pretendon se këto janë zgjedhje të parregullta të manipuluara, pas së cilës grupe dhe individë të ndryshëm në shtete shprehin pakënaqësinë e tyre për një situatë të tillë.

Ky artikull është përgatitur në kuadër të projektit Promovimi i qasjes në lajme të besueshme për të luftuar dezinformatat, i zbatuar nga Fondacioni Metamorfozis. Artikulli, i botuar fillimisht në Vërtetmatës, është mundësuar nga mbështetja e fondacionit jofitimprurës amerikan NED (National Endowment for Democracy). Përmbajtja e këtij artikulli është përgjegjësi e autorit dhe nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet e Metamorphosis, NED ose bashkëpunëtorëve të tyre

Të gjitha komentet dhe vërejtjet në lidhje me këtë dhe artikujt e tjerë të Vërtetmatës-it, kërkesat për korrigjime dhe sqarime, si dhe sugjerimet për verifikimin e deklaratave të politikanëve dhe premtimeve të partive politike, mund t’i dorëzoni përmes këtij formulari

In : Aktuale

Loading...
loading...