“The Economist”
Kur po mbushet thuajse një vit nga fillimi i pandemisë, studiuesit kanë identifikuar dhjetëra faktorë që mund të rrisin gjasat që një person të vdesë nga Covid-19, duke përfshirë hipertensionin, diabetin dhe mbipeshën. Por faktori më i madh i rrezikut nga të gjithë është të qenit i moshuar.
Njerëzit në të 60-at e tyre, kanë 2 herë më shumë gjasa të vdesin nga Covid-19, sesa ata në të 50-at. Ndërkohë shkalla e vdekshmërisë së 70-vjeçarëve është akoma më e lartë. Në fakt, probabiliteti i vdekjes nga kjo sëmundje, gati 2-fishohet për çdo 8 vjet.
Kjo ndihmon në shpjegimin e arsyes pse vendet e pasura por me një popullsi me të plakur, kanë dalë më keq sesa pritej në këtë pandemi, krahasuar me vendet më të varfra por me një popullatë mesatarisht më të re në moshë.
Për të vlerësuar cënueshmërinë e një vendi ndaj Covid-19, “The Economist” ka kombinuar të dhënat e popullsisë nga Kombet e Bashkuara, me nivelet e vdekshmërisë nga ky infeksion në raport me moshën. Kjo e fundit u vlerësua duke përdorur të dhëna nga Brazili, Danimarka, Anglia, Suedia, Italia, Holanda, Spanja, pjesë të Zvicrës dhe Shteteve të Bashkuara.
Nga këto të dhëna kemi llogaritur një shkallë vdekshmërie (IFR) të rregulluar sipas moshës. Pra së është probabiliteti që një person i përzgjedhur rastësisht nga një vend i caktuar të vdesë nëse preket nga Covid-19, duke supozuar se ai ka një qasje në një sistem spitalor të ngjashëm me atë të disponueshëm në vendet e marrë si shembull.
Ne zbuluam se nga gjithë të tjerët, edhe pse duke qenë të barabartë në pasuri, Japonia është më e ndjeshme ndaj Covid-19 se çdo vend tjetër në botë. Me një moshë mesatare të popullsisë48-vjeç, ky vend ka një IFR të pritur prej 1.3 për qind.
Italia, me një moshë mesatare 47-vjeç vjen e dyta me një shkallë vdekshmërie prej 1.1 për qind. Evropa në tërësi ka një IFR të pritshme prej 0.9 për qind sipas llogaritjeve tona, pra më e lartë se ajo e SHBA-së (0.7 për qind), Kinës (0.5 për qind) apo Indisë (0.3 për qind). Ndërkohë vendet afrikane, kanë një IFR më pak se 0.2 për qind. Më pak e prekshme nga të gjitha në kontinentin e zi është Uganda, ku mosha mesatare e popullsisë është vetëm 17-vjeç, dhe IFR është vetëm 0.1 për qind, ose 10 herë më vogël se ajo e Japonisë apo Italisë.
Sigurisht, jo gjithçka tjetër është e barabartë. Faktorë të tjerë të rrezikut, si mbipesha dhe pirja e duhanit, ndryshojnë ndjeshëm në të gjitha vendet e marra në shqyrtim. Gjithashtu ndryshojnë edhe sistemet e kujdesit shëndetësor. Më e rëndësishmja nga të gjitha:nivelet e vdekshmërisë kanë rëndësi vetëm për ata që janë të infektuar me Covid, dhe normat e infeksionit ndryshojnë nga vendi në vend, jo më pak për shkak të rregullave të ndryshme të distancimit social dhe shkallëve të zbatimit të tyre.
Gjithsesi, njohja e shkallë së vdekshmërisë e rregulluar sipas moshës mesatare të vendeve të ndryshme, është shumë e dobishme. Pasi ajo lejon bërjen e krahasimeve më të drejta midis vendeve. Për më tepër, e thekson rëndësinë e mbajtjes nën kontroll të pandemisë, sidomos në vendet me shumë njerëz të moshuar si Japonia, dhe pjesa më e madhe e Evropës. / The Economist – Bota.al
