Pa reforma të mirëfillta, e para së gjithash, pa largimin e politikës nga shkollat, nuk mund të pritet rritje e cilësisë në arsim. Kështu thonë njohësit e çështjeve të arsimit në Shkup duke komentuar përkeqësimin e gjendjes në këtë fushë bazuar në hulumtimet e fundit të opinionit publik.
Mbi dy të tretat e qytetarëve të Maqedonisë së Veriut besojnë se arsimi në vend nuk është cilësor, sipas një hulumtimi të opinionit publik të kryer nga Instituti për Kërkime Politike.
Sipas hulumtimit, 69.7 për qind e qytetarëve mendojnë se arsimi në Maqedoninë e Veriut është i dobët, ndërsa 26.8 për qind mendojnë se është i cilësisë së lartë.
Krahasuar me vitin 2019 kur 47.4 për qind besonin se kemi arsim të cilësisë së ulët, tani vendi shënon rekord prej 69.7 për qind sa i përket rënies së cilësisë.
Faktorët kryesorë që kanë ndikuar në këtë rënie, sipas hulumtimit, kanë të bëjnë me kurrikulat arsimore, stafin e keq mësimdhënës, cilësinë e dobët të teksteve dhe kushtet e këqija në shkolla.
Profesori i pedagogjisë, Avzi Mustafa, thotë për Radion Evropa e Lirë, se arsimi në Maqedoninë e Veriut asnjëherë nuk ka qenë në gjendje më të keqe se tani, si pasojë e siç thotë, politikave të gabuara arsimore, kopjimit të programeve të huaja pa studime paraprake dhe mungesës së kushteve në shkolla.
“Kjo që ne po shohim është për të ardhur keq, pasi arsimi çdo ditë e më tepër po shkon në dekadencë. Një prej faktorëve kryesorë që e kemi këtë gjendje në arsim është se kompetentët marrin dhe kopjojnë sisteme arsimore të shteteve perëndimore pa pasur parasysh kushtet, në të cilat ndodhet arsimi ynë”.
“Deri tani kemi pasur 18 ministra të arsimit dhe po aq reforma në arsim, domethënë çdo ministër që vjen bën reformën e vet. Në shkollat tona kemi cilësi të dobët në arsim pasi faktori kryesor që duhet të bëjë reformën është mësuesi, por ai sot nuk pyetet pasi është vetëm një administrator”, konsideron Mustafa.
Maqedonia e Veriut duhet të bëjë reforma të thella në arsim duke filluar nga programet mësimore, thotë Vllado Dimovski nga Qendra për Tolerancë dhe Mësim të Përjetshëm.
Ai thotë se Qeveria e re që pritet të votohet javën e ardhshme, ka afat deri në shtator që të bëjë ndryshime apo të detektojë shkaqet që po ndikojnë në rënien e cilësisë në arsim.
“Duhet të ketë ndryshim të madh në programet mësimore. Byroja për zhvillimin e arsimit ka kuadër të mirë, por duhet t’i mundësohet apo të lihet e lirë për të bërë programe të mirëfillta arsimore që do të zbatohen në të ardhmen. Vendi ka nevojë për një drejtues të Ministrisë së Arsimit që e kupton arsimin dhe që do të ketë gatitshmëri për përmirësimin e gjendjes”, vlerëson Dimovski.
Por, profesori Mustafa thotë se gjendja mund të përmirësohet vetëm në qoftë se politika i largon duart nga arsimi dhe vetëm nëse në dikasterin e arsimit vendosen profesionistë të fushës, të cilët në bashkëpunim me punonjësit e arsimit i bëjnë reformat e mirëfillta në arsim.
“Politika i ka futur duart thellë në arsim duke emëruar drejtorët, të cilët i sheh si persona politikë. Në arsim punësohen kuadro që mund të jenë edhe me diploma të blera apo me nota të falura dhe kjo tregon se arsimi është i politizuar. Derisa ne nuk e flakim politikën nga arsimi, gjendja do të jetë e tillë”, thotë profesori Mustafa.
Maqedonia e Veriut ka treguar rezultate të dobëta edhe në rezultatet e testit PISA që vlerëson cilësinë e arsimit në tri fusha, gjuhë, matematikë dhe shkencë, ndërsa rezultate të dobëta janë regjistruar edhe në arsimin e lartë.
Universiteti Shtetëror i Shkupit është renditur i 1990-ti në listën e 2000 universiteteve më të mira në botë për vitin 2024 nga Qendra për Renditjen e Universiteteve Botërore (CWUR). Ndërsa, pesë universitetet tjera shtetërore nuk kanë arritur të përfshihen fare në këtë listë.
Qeveria e re që pritet të formohet nga VMRO DPMNE-ja dhe koalicioni VLEN, në programin e punës ka paraparë reforma edhe në sferën e arsimit.
Drejtuesit e koalicionit VLEN në disa raste kanë theksuar nevojën për konsultime të gjera rreth një ideje për bashkimin e tri universiteteve në gjuhën shqipe me qëllim të rritjes së cilësisë me përzgjedhjen e kuadrit dhe programeve më të mira.
Veç kësaj, arsimi parashkollor që aktualisht funksion në kuadër të Ministrisë së Punës dhe Politikës Sociale, nga shtatori do të kalojë në kompetencë të Ministrisë së Arsimit.
Kujdes do t’i kushtetohet edhe procesit të digjitalizimit të teksteve mësimore, forcimit të programeve mësimore për të arritur rezultate më të mira në renditjen e arsimit në suaza ndërkombëtare./REL
