Fjalimi i plotë i deputetit të Koalicionit VLEN, Salim Sulejmani, në seancën për interpelancën e ngritur nga partia E MAJTA.
“Në një shoqëri moderne dhe demokratike, ku respekti për diversitetin fetar dhe kulturor është thelbësor për bashkëjetesën e përbashkët, çdo akt që synon të nxjerrë në pah këtë diversitet duhet të vlerësohet dhe mbrohet. Për fat të keq, jemi dëshmitarë të një situate ku një lutje e thjeshtë e bërë nga Kryetari i Parlamentit të Republikës së Maqedonisë së Veriut, z. Afrim Gashi, në përkujtim të viktimave të gjenocidit të Srebrenicës, është keqinterpretuar dhe ka shkaktuar ngritjen e një interpelance të panevojshme, që në thelb përfaqëson një veprim polarizues dhe përçarës. Në këtë analizë, do të përpiqemi të zbërthejmë çështjen në mënyrë të thellë dhe të gjerë, duke trajtuar aspektet ligjore, sociale, dhe etike të kësaj situate.
Në thelbin e saj, laiciteti është një parim që synon të sigurojë ndarjen e shtetit nga çdo fe e veçantë, duke krijuar një platformë të barabartë për të gjithë qytetarët, pavarësisht besimit të tyre. Ky parim nuk nënkupton që feja duhet të përjashtohet nga sfera publike, por që asnjë fe të mos ketë përparësi të padrejtë mbi të tjerat. Laiciteti nuk është një ideologji që promovon ateizmin, por një mekanizëm që garanton neutralitetin e shtetit në çështjet fetare, duke mbrojtur kështu të drejtën e çdo qytetari për të shprehur besimin e tij në mënyrë të lirë.
Në këtë kuptim, një shtet laik është një shtet që respekton të gjitha besimet dhe siguron që asnjë besim të mos diskriminohet. Shteti i Maqedonisë së Veriut është i ndërtuar mbi parimet e laicitetit, por është e rëndësishme të theksohet se laiciteti nuk nënkupton përjashtimin e plotë të fesë nga jeta publike. Përkundrazi, ai synon të krijojë një hapësirë ku të gjitha besimet mund të bashkëjetojnë dhe të shprehen lirshëm, në përputhje me ligjin dhe respektin për diversitetin.
Marrja pjesë në Lutje nga Kryetari i Parlamentit, z. Afrim Gashi, në përkujtim të viktimave të gjenocidit të Srebrenicës, duhet të kuptohet në kontekstin e tij të plotë. Ajo nuk ishte një akt i imponuar apo i njëanshëm, por një pjesëmarrje në një akt përkujtimi që synonte të nderojë viktimat e një tragjedie të përbashkët njerëzore. Ky akt përfaqësonte një moment të përbashkët reflektimi dhe respekti për ata që kanë humbur jetën në një nga ngjarjet më të errëta të historisë moderne.
Kryetari i Parlamentit nuk e organizoi këtë lutje, por mori pjesë në të, duke respektuar kërkesën e një përfaqësueseje të shoqërisë civile, zonjës Mersiha, e cila organizoi përkujtimin e viktimave. Në këtë kontekst, pjesëmarrja e z. Gashi në këtë lutje ishte një akt solidariteti dhe humanizmi, dhe në asnjë mënyrë nuk mund të interpretohet si një shkelje e parimeve të laicitetit. Kështu që, një nga keqkuptimet më të zakonshme lidhur me laicitetin është ideja se ai duhet të përjashtojë çdo shprehje fetare nga sfera publike. Ky keqkuptim është një përkthim i gabuar i konceptit të laicitetit dhe shpesh çon në tensione të panevojshme. Në fakt, laiciteti duhet të sigurojë që çdo individ të ketë lirinë të praktikojë dhe të shprehë besimin e tij, pa imponim apo diskriminim.
Në Maqedoninë e Veriut, një vend me një trashëgimi të pasur fetare dhe kulturore, laiciteti është konceptuar si një mekanizëm që mbron këtë diversitet dhe siguron që të gjitha besimet të trajtohen me respekt dhe barazi. Lutja e bërë nga z. Gashi është një shembull i qartë i këtij respekti për diversitetin. Ajo përfaqëson një akt të thjeshtë njerëzor, që synon të nderojë kujtesën e atyre që kanë vuajtur dhe të inkurajojë një reflektim të përbashkët mbi rëndësinë e paqes, drejtësisë dhe bashkëjetesës ndërfetare.
Përpjekja për të polarizuar shoqërinë: Një analizë e motivimit të interpelancës
Interpelanca e ngritur kundër z. Gashi nuk duhet parë si një përpjekje për të mbrojtur parimet e laicitetit, por si një akt që synon të polarizojë dhe të përçajë shoqërinë. Kjo interpelancë, në vend që të fokusohet në çështje të rëndësishme si bashkëjetesa dhe respekti për diversitetin, duket se është motivuar nga qëllime politike që synojnë të krijojnë tensione dhe përçarje.
Kjo është veçanërisht shqetësuese në një kohë kur vendi ynë ka nevojë për unitet dhe bashkëpunim për të përballuar sfidat e shumta me të cilat përballet. Përpjekja për të përdorur një lutje për të nxitur tensione fetare dhe për të polarizuar shoqërinë është një veprim që duhet të dënohet nga të gjithë ata që besojnë në vlerat e paqes dhe harmonisë.
Një aspekt tjetër i rëndësishëm që duhet të trajtohet është çështja e lirisë fetare dhe kufiri midis shprehjes së besimit dhe detyrimeve shtetërore. Në një shtet laik si Maqedonia e Veriut, funksionarët shtetërorë kanë të drejtën të shprehin besimet e tyre fetare, për sa kohë që kjo nuk përbën një shkelje të ligjit apo të drejtave të të tjerëve.
Në rastin e lutjes së bërë nga z. Gashi, nuk ka asnjë provë që sugjeron se ai ka shkelur ndonjë ligj apo ka tejkaluar kompetencat e tij si Kryetar i Parlamentit. Përkundrazi, pjesëmarrja e tij në këtë lutje duhet të kuptohet si një akt personal dhe human, që në asnjë mënyrë nuk cenon parimet e shtetit laik.
Nëse do të merreshin masa kundër një funksionari shtetëror për një akt të tillë, kjo do të përbënte një shkelje të të drejtave të tij themelore, përfshirë të drejtën për liri fetare dhe lirinë e shprehjes. Në këtë kontekst, është e rëndësishme të theksohet se laiciteti nuk duhet të përdoret si një vegël për të shtypur shprehjen fetare, por si një mekanizëm që siguron barazinë dhe respektin për të gjitha besimet.
Në vend që të përdoret laiciteti për të përçarë shoqërinë, Neve duhet të angazhohemi në një dialog të hapur dhe të sinqertë ndërfetar, që synon të forcojë lidhjet midis komuniteteve të ndryshme dhe të promovojë një kulturë të respektit dhe bashkëjetesës. Kjo është veçanërisht e rëndësishme në një vend si Maqedonia e Veriut, ku diversiteti fetar është një realitet që duhet të pranohet dhe të vlerësohet si një pasuri kombëtare.
Dialogu ndërfetar është një mjet i fuqishëm për të ndërtuar ura midis komuniteteve dhe për të krijuar një shoqëri ku të gjithë qytetarët, pavarësisht besimit të tyre, ndihen të respektuar dhe të barabartë. Kjo qasje kërkon një angazhim të përbashkët nga liderët politikë, fetarë dhe qytetarët, që të krijojnë një hapësirë ku diversiteti i opinioneve dhe besimeve mund të bashkëjetojë pa konflikt.
Ushtruesit e funksioneve politike, përfaqësuesit e institucioneve shtetërore e liderët politikë kanë një përgjegjësi të madhe në promovimin e një klime të tolerancës dhe mirëkuptimit në shoqëri. Kur liderët zgjedhin të angazhohen në akte që nxisin dialogun dhe pajtimin, ata jo vetëm që përfaqësojnë interesat e qytetarëve të tyre, por gjithashtu kontribuojnë në ndërtimin e një kulture politike që bazohet në respekt dhe dinjitet për të gjithë.
Në këtë kontekst, pjesëmarrja e z. Gashi në një lutje për viktimat e Srebrenicës është një shembull i udhëheqjes me përgjegjësi dhe humanizëm. Në vend që të ndjekë një qasje të ndarjes dhe polarizimit, ai zgjodhi të bashkohet me ata që përkujtojnë një tragjedi të përbashkët njerëzore, duke dërguar një mesazh të fuqishëm për rëndësinë e pajtimit dhe unitetit.
Në një situatë të tillë, mediat dhe shoqëria civile luajnë një rol kyç në formimin e opinionit publik dhe në parandalimin e tensioneve të panevojshme. Mediat duhet të jenë të përgjegjshme në raportimin e tyre dhe të sigurohen që të japin një pamje të plotë dhe të saktë të ngjarjeve, duke shmangur sensacionalizmin dhe përçarjen.
Shoqëria civile, nga ana tjetër, duhet të angazhohet aktivisht në promovimin e dialogut dhe mirëkuptimit midis komuniteteve. Organizatat që punojnë për të drejtat e njeriut, për bashkëjetesën ndërfetare dhe për paqen, duhet të jenë në ballë të përpjekjeve për të parandaluar manipulimin politik të çështjeve fetare dhe për të siguruar që vlerat e demokracisë dhe tolerancës të mbeten të paprekura.
Maqedonia e Veriut, si një shoqëri me një histori të gjatë të bashkëjetesës ndërfetare, ka një mundësi unike për të ndërtuar një të ardhme ku diversiteti fetar dhe kulturor është një burim force dhe uniteti. Për të arritur këtë qëllim, është e nevojshme që të gjitha palët – qeveria, liderët fetarë, mediat dhe qytetarët – të punojnë së bashku për të promovuar një kulturë të respektit dhe tolerancës.
Kjo nuk është një detyrë e lehtë, por është e domosdoshme për të siguruar që vendi ynë të mbetet një shembull i bashkëjetesës paqësore në një botë gjithnjë e më të ndarë. Lutja për viktimat e Srebrenicës dhe debatet që kanë lindur pas saj duhet të shërbejnë si një mundësi për reflektim dhe për të përcaktuar drejtimin që duam të marrim si shoqëri.
Ndërsa ndërmarrim hapa përpara, le të kujtojmë se qëllimi i laicitetit nuk është të përjashtojë fenë nga jeta publike, por të sigurojë që çdo individ, pavarësisht besimit të tij, të ketë mundësinë të jetojë lirshëm dhe me dinjitet. Duke mbrojtur dhe promovuar këto vlera, ne kontribuojmë në ndërtimin e një shoqërie më të drejtë, më të barabartë dhe më paqësore për të gjithë.
Përballë sfidave të tilla, secili prej nesh ka një rol për të luajtur. Qytetarët duhet të angazhohen aktivisht në mbrojtjen e vlerave të tolerancës dhe respektit, duke refuzuar çdo përpjekje për të përçarë dhe për të ndarë shoqërinë. Liderët politikë duhet të veprojnë me përgjegjësi dhe të kujdesen që veprimet e tyre të jenë në përputhje me parimet e demokracisë dhe laicitetit.
Për fund, dua të theksoj se është e rëndësishme të thuhet se laiciteti nuk është një pengesë për lirinë fetare, por një garanci për të. Në një shoqëri të vërtetë demokratike, çdo qytetar duhet të ketë të drejtën të praktikojë dhe të shprehë besimin e tij, duke respektuar gjithmonë të drejtat e të tjerëve dhe parimet e shtetit. Duke ndjekur këtë qasje, ne mund të ndërtojmë një shoqëri ku diversiteti është një burim pasurie dhe ku çdo individ ndjehet i respektuar dhe i barabartë. Ky është vizioni për të ardhmen e Maqedonisë së Veriut, dhe është një vizion që mund të realizohet vetëm përmes angazhimit dhe bashkëpunimit të të gjithëve”, tha deputeti Salim Sulejmani.
