Në fillim të karrierës së tij politike, tërmeti shkatërrues dhe problemet ekonomike ndihmuan që Recep Tayyip Erdogan të vinte në pushtet në Turqi. Dy dekada më vonë, rrethana të ngjashme janë duke e vënë në rrezik udhëheqjen e tij
Nga Associated Press
Recep Tayyip Erdogani shumë përçarës dhe populist po kërkon mandatin e tretë radhazi si president më 14 maj, pas tri mandateve si kryeministër, gjë që do ta zgjaste sundimin e tij në dekadën e tretë. Ai tashmë është udhëheqësi më jetëgjatë i Turqisë. Zgjedhjet presidenciale dhe parlamentare mund të jenë më sfidueset për Erdoganin 69-vjeçar. Shumica e sondazheve tregojnë për epërsinë e lehtë të kundërshtarit të tij, Kemal Kilicdaroglu, i cili kryeson Partinë Republikane Popullore laike, të qendrës së majtë, ose CHP. Rezultati i garës presidenciale mund të përcaktohet në balotazhin e 28 majit. Erdogani po përballet me testin më të vështirë në këto zgjedhje për shkak të zemërimit të publikut për rritjen e inflacionit dhe reagimin e qeverisë së tij ndaj tërmetit të 6 shkurtit në Turqinë jugore që la të vdekur mbi 50 mijë njerëz, rrafshoi qytete dhe la miliona pa shtëpi. Kundërshtarët e tij politikë thonë se qeveria ishte e ngadaltë në reagim dhe se dështimi i saj për të zbatuar kodet e ndërtimit është shkaku për numrin e lartë të vdekjeve.
Advertisements
Disa madje përmendin krimin e qeverisë pas tërmetit të vitit 1999 në Turqinë veriperëndimore pranë qytetit të Izmitit që la të vdekur rreth 18 mijë njerëz, duke thënë se taksat e mbledhura nga ajo fatkeqësi u shpenzuan gabimisht dhe përkeqësuan efektet e tërmetit të këtij viti.
Partia politike e themeluar nga Erdogani në vitin 2001 erdhi në pushtet mes krizës ekonomike dhe tërmetit të Izmitit. Partia e tij për Drejtësi dhe Zhvillim, ose AKP, shfrytëzoi zemërimin e publikut për keqpërdorimin e katastrofës nga qeveria dhe Erdogani u bë kryeministër në vitin 2003 dhe nuk ka hequr dorë kurrë nga udhëheqja e vendit. Megjithatë, edhe me pakënaqësinë e drejtuar ndaj Erdoganit për trajtimin e tij ndaj tërmetit të muajit shkurt dhe ekonomisë, analistët kujdesen të mos e nënvlerësojnë atë, duke vënë në dukje thirrjen e tij të qëndrueshme mes votuesve fetarë të klasës punëtore dhe të mesme, të cilët ishin ndier prej kohësh të tjetërsuar nga ish-shekullarët e Turqisë dhe elita e prirë perëndimore.
ERDOGANI NACIONALIST
Politikat nacionaliste të Erdoganit, shpesh qëndrimi konfrontues kundër Perëndimit dhe lëvizjet që kanë ngritur profilin e Islamit në vend vazhdojnë të jenë të gjalla mes mbështetësve konservatorë. Ata tregojnë për bum ekonomik në gjysmën e parë të sundimit të tij që nxori shumë njerëz nga varfëria, duke shtuar se sukseset e tij në të kaluarën janë dëshmi e aftësisë së tij për t’i kthyer gjërat. “Ka një krizë ekonomike në Turqi, nuk mund ta mohojmë. Dhe po, kjo krizë ekonomike ka pasur një ndikim të madh tek ne”, tha Sabit Celik, pronar 38-vjeçar i një dyqani që shet produkte pastrimi në Stamboll. “Por, megjithatë, unë nuk mendoj se dikush tjetër (përveç Erdoganit) mund të vijë dhe ta rregullojë këtë”. “Unë mendoj se shpëtimi ynë është përsëri përmes (partisë në pushtet)”, tha ai.
Shumë tregojnë gjithashtu për projektet e mëdha të infrastrukturës të filluara gjatë mandatit të tij – autostrada, ura, aeroporte, spitale dhe banesa. Vetë Erdogani ka pranuar se ka pasur mangësi në ditët e para të tërmetit të shkurtit, por këmbënguli se situata u vu shpejt nën kontroll.
Që atëherë ai e ka fokusuar fushatën e tij të rizgjedhjes në rindërtimin e zonave të goditura nga tërmeti, duke premtuar se do të ndërtojë 319 mijë shtëpi brenda vitit. Në tubime pas tubimesh, ai ka mbrojtur projektet e kaluara si provë se vetëm qeveria e tij mund të rivendosë rajonin. Erdogani ka njoftuar një sërë masash për të sjellë lehtësim të përkohshëm për ata që janë më të goditur nga inflacioni, duke përfshirë rritjen e pagave minimale dhe pensionet, miratimin e masave për të lejuar disa njerëz të marrin pension të parakohshëm dhe ofrimin e ndihmës për konsumatorët për energji elektrike dhe gaz natyror. Ai gjithashtu është fokusuar në sektorin e mbrojtjes, duke rritur prodhimin e dronëve dhe avionëve luftarakë dhe duke ndërtuar një anije ulje amfibe që qeveria e përshkruan si “transportuesi i parë i dronëve në botë”.
“Ndërsa ne ishim një vend që nuk mund të prodhonte as kunja, një avion ajror pa pilot fluturoi mbi qiellin tonë një ditë tjetër”, tha Mustafa Agaoglu, një tjetër mbështetës i Erdoganit në Stamboll. “Tani kemi anijet tona luftarake, aeroplanmbajtëset tona, rrugët tona, urat tona, spitalet tona të qytetit”.
FUSHATA ZGJEDHORE
Erdogani ka caktuar një sërë ceremonish që të përkojnë me fushatën zgjedhore. Muajin e kaluar ai kryesoi një ceremoni që shënonte dërgimin e gazit natyror nga rezervat e zbuluara së fundmi në Detin e Zi, falas për familjet për një muaj. Këtë javë ai njoftoi zbulimin e një rezerve të re nafte në juglindje të vendit, me një kapacitet prej afro 16 milionë litrash në ditë. Kur ai po vuante nga një sëmundje e shkurtër të zorrëve që e la mënjanë për disa ditë, ai mori pjesë me video në një ngjarje që shënonte dërgimin e karburantit në termocentralin e parë bërthamor të Turqisë.
Më pas, të dielën, ai tha se ekipet e Inteligjencës turke kishin vrarë liderin e grupit të Shtetit Islamik në një operacion special në Sirinë veriore – një njoftim që dukej i krijuar për të forcuar imazhin e tij si një udhëheqës i fortë. Në zgjedhjet e ardhshme, gjashtë parti janë bashkuar pas kundërshtarit të tij kryesor, Kilicdaroglu, pavarësisht nga pikëpamjet e tyre të ndryshme politike. Koalicioni, i njohur si Aleanca e Kombit, është zotuar të anulojë prapambetjen demokratike dhe goditjen ndaj fjalës së lirë dhe mospajtimit nën Erdoganin, duke kërkuar të heqë sistemin e fuqishëm presidencial që ai prezantoi dhe që përqendron autoritet të madh në duart e tij.
Si në vitet e mëparshme, Erdogani ka zhvilluar fushatë të mprehtë, duke sulmuar Kilicdaroglun dhe kundërshtarë të tjerë. Ai i akuzoi ata për bashkëpunim me ata që ai i quan terroristë. Këtë vit ai është përpjekur gjithashtu të përçmojë opozitën duke thënë se ajo mbështet të drejtat “devijante” LGBTQ+ që ai thotë se kërcënojnë “strukturën e shenjtë të familjes” të Turqisë. Të hënën ai i portretizoi zgjedhjet si “zgjedhje midis dy të ardhmeve”. “Ose do të zgjedhim ata që kujdesen për institucionin e familjes, që është shtylla kryesore e shoqërisë, ose ata që kanë mbështetjen e mendjeve të devijuara që janë armiqësore ndaj familjes”, tha Erdogani.
Ai ka zgjeruar aleancën e tij me dy parti nacionaliste që përfshijnë dy parti të vogla islamike që bëjnë thirrje për ndryshime në një ligj që mbron gratë nga dhuna, duke argumentuar se ai inkurajon divorcin. Partitë opozitare përsëri ankohen për një fushë loje të pabarabartë gjatë fushatës, duke akuzuar Erdoganin për përdorimin e burimeve shtetërore si dhe për kontrollin dërrmues të qeverisë së tij mbi median. Disa gjithashtu pyesin nëse Erdogani do të pranonte një transferim paqësor të pushtetit nëse ai humbiste. Në vitin 2019, Erdogani sfidoi rezultatet e zgjedhjeve lokale në Stamboll pasi partia e tij në pushtet humbi vendin e kryebashkiakut atje, duke pësuar një humbje edhe më të turpshme në një votim të dytë.
