Asgjë nuk e pengon Maqedoninë të jetë e njëjtë me Zvicrën. Asaj i mungojnë vetëm disa gjëra të vogla – ndërsa ajo është të ketë një lider “me qime në hundë”, një shkop më të gjatë për të tundur, një dorë e hekurt për të udhëhequr dhe të paktën gjysma e të gjithëve në skenën publike për t’i shkelmuar. Mjaft më duke bërë ushtrime për shtet. Është koha për një shtet real. Ky siç është, për ta thënë butë – “çuruk”! “BONI GAJRET XHEMAT”… nuk është e humbur çdo gjë!
Nga Agim JONUZ
U bëra i mërzitshëm por nuk mund t’i shpëtoj një mendimi. Nëse as maqedonasve “Maqedonia nuk ka ku t’ju ikë”, as shqiptarëve nuk mund kush t’ua nxjerrë Maqedoninë Perëndimore në treg për ta shitur, atëherë çfarë shteti po ndërtojmë? Në cilin drejtim po lëvizim? A po ndërtojmë fare shtet apo po luajmë “Bit Pazar” nga kjo shoqëri ku jetojmë. Dhe e gjithë kjo e maskuar në një gënjeshtër të madhe që thotë “ja, sa nuk kemi hyrë në Evropë”.
O “xhemat” (popull), harroni Evropën për të paktën pesë deri në dhjetë vitet e ardhshme. Politikanët kanë gjetur një fshat gjysmë analfabetë pa qen, ndaj luajnë me shprehjen “le të marrim datën për fillimin e negociatave”. Çfarë ju thotë kjo? Epo kjo do të thotë që nuk jemi as në fillim, por duhet të na thonë se kur do të fillojmë negociatat fare. Dhe kjo do të zgjasë aq shumë, sa që ndërkohë ne brenda vendit t’i thyejmë kokën njëri-tjetrit për interesin e kolltukëve që do të thotë biznes i mirë. Po! Biznes! Gjithçka është biznes, pozicion, përfitim dhe llogaritje me ndjenjat e popullit të thjeshtë. Fitim! Kështu ose ashtu!
Maqedonia ka një skenë politike ku nga i pari tek i fundit shesin një Socialdemokraci klasike. Gjithçka tjetër është fjalë boshe. E kërkon terreni një gjë të tillë. Historitë e kauzave të mëdha janë kalimtare. Nuk mund të kesh një kauzë përgjithmonë. Ideologjia në Maqedoni nuk ekziston. Nëse do të ekzistonte, do të kishim programe të ndryshme nga partitë politike që thonë se mbartin një lloj ideologjie. Gjithçka është klasike – Socialdemokracia! “Pasha nanën teme”!
Të gjithë në Maqedoni aktualisht kanë vetëm një kauzë. Të përbashkët. Është si të ndërtohet dhe funksionojë një vend sipas modelit evropian dhe të jesh konkurrues për të jetuar mirë në të. Kjo për momentin është vetëm deklarative. Edhe partitë shqiptare edha ato maqedonase janë deklarativisht për Evropë dhe modelin evropian, por nuk duan të bëjnë asnjë lëshim. Çfarë lëshimesh duhet të bëjnë?
Para së gjithash, nuk mund të kesh një parti të një-nacionale dhe të mendosh për tërë shtetin. Qofsh ti edhe shqiptar, maqedonas apo marsian. Pala shqiptare mban ende peng atmosferën “nëse nuk mendon si ne, je tradhtar”! Tek maqedonasit është daha më beter. Edhe të parët edhe të dytët janë në ambientin e “ne jemi në koalicion me palën tjetër, por kjo është ashtu sepse duhet të jetë”. Çfarë duhet be! Patjetër është vetëm të vdesësh në botë, ndërsa nëse dëshiron të ndërtosh një politikë evropiane, duhet të kuptosh që në një model të tillë, e fundit është se si quhesh.
Pala shqiptare ende nuk mund ta harrojë gishtin e ngritur lart të Brankos në sallën e sportit pas ngjarjeve të Gostivarit, nga ku në të gjithë botën u transmetua një video e CNN se si pastiçeri Sefo i pastiçerisë Rekord shkelej nga forcat speciale sikur të ishte ai terroristi më i madh. Unë personalisht e kam njohur Sefon, ai nuk do të shkelte as milingonën.
“Dhomat e gazit për Shiptarët” ende shpërndajnë aromën në ajër, por gjithnjë e më pak. Ekstremizmi nuk na çon askund, këtë e kuptuan edhe VMRO-istët më të mëdhenj. Për të mos folur për faktin se Zijadin Sela u shpall i vdekur natën e pas ngjarjeve të 27 prillit, por nafaka e tij qe që të ulej sërish në tavolinë me Mickovskin. Të gjitha këto janë elemente që nuk harrohen, por duhet të jesh i matur dhe të jesh i sinqertë që për çdo punë duhen – dy. Pala shqiptare harron se nuk është i vogël numri i paraqitjeve të veta ekstremiste, i luftës, i rezervistëve të pafajshëm të “Karpallakut” e të tjera.
Por! E gjithë kjo është një histori e lidhur me gjëra reale shkakore kombëtare. Është e gjithë historia nga e cila duhet nxjerrë një mësim, dhe jo të bartet si motiv për përsëritje në pafundësi ku askush nuk është fitues. E ardhmja kërkon pajtim, shtrirje dore, por jo harrim. Gjithçka që ka ndodhur duhet të jetë vetëm shkollë. E keqe, e shtrenjtë. Cka më tutje!?
Maqedonia është një vend i vogël dhe duhet të ketë një luftë të përbashkët nëse duam të jemi “Evropë”. Ajo luftë e përbashkët duhet të eliminojë një numër të madh nacionalistësh, ekstremistësh, shovinistësh dhe njerëzish, platforma e vetme e funksionimit të të cilëve janë ato antagonizma që janë histori. Nëse po, atëherë Gjermania duhet të injorohet dhe të izolohet nga e gjithë bota pas Luftës së Dytë Botërore.
Maqedonia ka nevojë urgjente për një parti të re në të cilën nuk ka asnjë shenjë kombëtare apo etnike. Një parti e përzier e bazuar absolutisht në kriteret e trurit, dijes, aftësisë dhe “nijetit të mirë” për çështjen e shtetit. Në të ardhmen, ajo duhet të jetë e vetmja shtyllë politike e vendit. Gjithçka tjetër për tridhjetë vjet u tha çka u tha dhe na solli këtu. Partitë politike në Maqedoni janë deklarativisht të hapura për të gjithë pa dallim etnie. Por! Ajo është vetëm një përrallë për fëmijët e vegjël. Përpjekjet e para serioze i bëri LSDM, por askush nuk pyet se cilat janë përvojat. Shumica e tyre janë “pishman – haxhi”, të cilët e kuptuan se ato janë vetëm “statistika” dhe forma, dhe jo fakte thelbësore. Shqiptarët e LSDM-së janë “djelmoshat për plotësimin e kuotës miq”.
A do të hapet definitivisht VMRO për shqiptarët? Edhe besoj edh nuk besoj. Besoj sepse e ardhmja e VMRO-së është në demokratizim, hapje dhe funksionim modern. Por, për diçka të tillë do të duhen shqiptarë që e dinë se çfarë po bëjnë dhe ku po futen. Sepse vetëm në VMRO nga partitë maqedonase ka ende krahë ekstremistë nga të cilët mund të pritet gjithçka. Për fat të mirë, koha nuk funksionon për ekstremistët, por për politikanët modernë. Të tillë ka edhe në VMRO. Unë personalisht besoj në hapjen e VMRO-së në të ardhmen e afërt dhe në një qasje të re në praktikën e politikës. Dhe, nëse më pyesni pse “nuk besoj”, kjo është sepse përvoja thotë se si pala shqiptare ashtu edhe ajo maqedonase nuk i eliminojnë ekstremet e tyre, por vetëm ua “mbyllin gojën” që, Zoti na ruajt, nëse do t’u duhen ndonjëherë përsëri. Thënë në gjuhën e futbollit “le të ulen në pankinë për çdo rast”!
Pala shqiptare është një histori më vete. Nëse në kampusin politik maqedonas ka një numër të madh të “maqedonasve me profesion”, në anën shqiptare realisht janë të paktën dy të tretat e shqiptarëve sipas profesionit, profesionit dhe masterit. Tamam puna që një maqedonas të hyjë dhe t’ia marrë bukën. Pala shqiptare është e mbyllur hermetikisht. Më para një shqiptar do të hyjë dhe do të përshtatet në një kampus maqedonas sesa një maqedonas tek shqiptarët.
Ndjenja e autokritikës tek shqiptarët është e ndaluar me dekret!
Një ditë po më pyet një shok, se si mundet që një shqiptar në mes të Cyrihut të valëvitë flamurin zviceran dhe në Maqedoni nuk dëshiron të valëvitë atë maqedonas. Unë i them, o ti be, ofroi atij një shtet si Zvicra, dhe nëse duhet, ai do e ngjet flamurin në ballë dhe jo vetëm ta valojë. Ai nuk valon flamurin e zviceranëve si komb, por të shtetit që e ushqen, e mbron, e punëson, i jep vullnetin për të jetuar. Dhe çfarë i jep ti? Më falni në shprehje – Tashak!
Asgjë nuk e pengon Maqedoninë të jetë e njëjtë me Zvicrën. Asaj i mungojnë vetëm disa gjëra të vogla – ndërsa ajo është të ketë një lider “me qime në hundë”, një shkop më të gjatë për të tundur, një dorë e hekurt për të udhëhequr dhe të paktën gjysma e të gjithëve në skenën publike për t’i shkelmuar. Mjaft më duke bërë ushtrime për shtet. Është koha për një shtet real. Ky siç është, për ta thënë butë – “çuruk”!
“BONI GAJRET XHEMAT”… (bëni durim popull),.. nuk është e humbur çdo gjë!
(Autori është kolumnist i rregullt i gazetës KOHA)
