Tegim-
Ibrahim Abedini-Poeti Strugan
Plakat 
Ushqimit të bagëtive i erdhi fundi. Ilmiut, llogaria e shtëpisë nuk i doli ashtu siç e kishte planifikuar të kaloj edhe muajin prill. Si herëve të tjera reserva të barit nuk kishte. Nata e kapi të ulur mbi një gur. Valët e ajrit të freskët i mundësuan të sajoj një ide, që edhe vetë atij iu duk pak si e çmendur. Megjithatë, mendoj mund të sillte dobi. Dhe nëse mendimi realizohej, mund të ishte shpëtimi i tij. – Ide e shkëlqyer, mendoj Ilmiu, duke folur me veten! Ilmiu do ngjitej me tërë tufën e dhenve në kullotat e malit të lartë mbi Belicën e sipërme, shumë më herët se sa herët e tjera. Por zbrapsej në mendime sepse i dukej pak si punë e shpejtuar. Mirpo pranvera që, kësaj here dukej sikur kishte lulëzuar më heret dhe bora e bardhë e dimrit të egër që ishte larguar dhe që kishte mbetur e parrëshqitur vetëm në gropat e majave të të malit, e bënin atë të bindej se ishte koha e duhur për t´u ngjitur në mal. Megjithëse ishte fundi i marsit dhe fillimi i prillit, koha e ngrotë dhe me diell i dha mundësi të shpejtë barit të gjelbëroj herët. – Të qëndrojmë në katund nuk mund t´ia dalim dot e të ushqejmë tërë kopenë e dhenve, oj grua? – Do na koshtoj shtrejtë. Bari i thatë në këtë kohë shitet si i kripur, që të mos them, si ilaçet në barnatore.Matrapazët e zahiresë këto momente presin, njëlloj si, ujku mjegullën. Ilmiu i fliste gruas, por ajo nuk i përgjigjej fare, bënte punën e vetë dhe nganjëherë i luante kokën duke e shikuar atë, sa për t’i bërë me die se e dëgjonte me vëmendje por që s´kishte përgjigje për momentin. – Bora e bardhë në shtigjet e majave të malit të Belicës së sipërme më duket një pengesë e madhe. Të vetmen atë e konsideroj si një rrezik të pa parashikuar dhe befasues për familjen dhe për tufën e dhenve, shtoi Ilmiu. – Zgjidhje tjetër nuk shoh, si thua ti?, i tha gruas, që edhe kësaj rradhe nuk mori përgjigje nga ajo. E kthente dhe e rrotullonte topin e mendimeve Ilmiu dhe prap e linte në vënd, tamam si një fudbollist që frikohet të gjuaj direkt drejt portës së kundërshtarit. – Ndoshta edhe ka zgjidhje, por ajo është me kosto të lartë, i thoshte vetes me zë të lartë. Dhe kur e mendonte se edhe sa bar i duhej të blinte për tërë muajin, e zinte data dhe i turbullohej çdo gjë që shihte përpara. U mat, u stërmat, e peshoj dhe e stërpeshoj nga të gjitha anët, dhe kur e pa se rrugdalje s´kishte, u afrua tek vatha e dhenve, si për të fituar inspirim. – Adile, Adile, i thirri gruas së vetë me zë të lartë sikur të ndodheshin të dy në mes të maleve: – E vendosa, oj grua! – Eja më afër se s´të dëgjoj fare, i thirri Adilja, e cila ishte e zënë me punën e dhenve. I bëri atij shenjë me dorë, që ai ta kuptonte se nuk e kishte dëgjuar e që të afrohej më afër saj. Blegërimat e shumta të tufës së madhe nuk i dhanë asnjë mundësi asaj që të dëgjonte. Kur Ilmiu erdhi afër saj, ajo e pyeti: – Hë, pa më thuaj, se çfarë ke vendosur? – Nesër do nisemi për tek stanet, në malet të Belicës së sipërme. – Po kohën e ke menduar? Po ”plakat” i ke harruar? Ato ende s´kanë kaluar, o i uruar! Do na gjej edhe neve e njejta gjë, si plakën çobaneshë dikurë. Vëri gishtin kokës dhe mendohu mirë, Ilmi! Nuk dua të mbesim të ngujuar në mal, në emër të ”plakave”. Dhe kur Adilja e pa që nuk mori asnjë përgjigje nga Ilmiu, i cili nuk besonte edhe shumë në gojdhënën e ”plakave”, ajo u kthye në anën tjetër dhe vazhdoj punën e pa mbaruar me dhentë. Afër tyre u ndodh edhe Agroni, djali i tyre. S´kishte më shumë se një muaj që sa i kishte mbushur të dymbëdhjetat. Iu afrua Ilmiut, si kurreshtar që ishte dhe e pyeti: – Baba, kush ishte plaka që mbeti në mal? – Çfarë janë “Plakat”? Ilmiu, megjithse ndodhej me trup para tij, në fakt, dukej si një krcu druri i thatë para tij. Me mëntë nuk ishte aty fare, prandaj edhe Agroni nuk mori përgjigjen që e priste. Por, për ta larguar Agronin këmbëngulës, Ilmiut iu desh që t´i përgjigjet në një mënyrë apo tjetër: – Ik ore, më je ngjitur si një rriqër e lopëve, nga ato të Malishevës, e s´më hiqesh dotë! Ik tani, të tregoj njëherë tjetër, i tha, sa për ta larguar. Agroni u largua dhe filloj t´ngas një numër të vogël të dhenve në drejtim të vathës ku i priste e ëma për të bërë mjeljen e tyre. Blegërima e dhenve të shumta ishte shurdhuese, tjetër gjë nuk dëgjohej përveç këmborave të deshërve dhe të disa cjepërve. Ilmiun e mundonte një barrë e rëndë, zahirja e parashikuar edhe për muajin prill shkonte drejtë mbarimit. Shikonte tufën e madhe të dhenve, gruanë dhe djalin, dhe mendonte me vete: – Plakat, thua janë një fuqi që kanë të bëjnë me realitetin? Nëse po? Atëherë ato nuk duhet nënçmuar. Sipas të thënave të këtyre anëve gojë pas goje, të gjithë ata që kanë tentuar të maten me fuqinë e tyre, nuk ia kanë dalë dot. Por unë nuk dua t´i besoj gojdhënave. Tani, nga dy rrugët e mundshme që kam si alternativë, unë do marrë atë të malit të Belicës. Por prap jam i mbushur me dyshime,të besoj veten time, apo të mos besoj të tjerët? “Plakat”, që gjithmonë më dalin përpara, unë besoj se janë vetëm një gojdhënë, apo një mit i shpikur për të trembur popullin, apo edhe një legjendë e trilluar nga populli i këtyre anëve. Më saktë, unë besoj se,“Plakat” janë vetëm një date kalendarike, që populli i kësaj ane i ka caktuar ne përputhshmëri me stinët e vitit. “Plakat”, e vunë Ilmiun në një pozitë që të mendoj shumë e më shumë para veprimit. Por, përsëri thoshte me vete: – Ato janë edhe një fuqi, apo ligj i natyrës që në të shumtën e rasteve populli u besonë dhe i frikohet, pikërishtë në atë date dhe në atë muaj. Unë nuk dua ta besoj këtë gjë! Unë do marrë kopenë e dhenve përpara dhe do nisem për në mal. Ashtu si e kam vendosur, ashtu edhe do të bëhet! Por përsëri nuk mund të rrinte i heshtur përpara kësaj dileme, kësaj enigme të pasqaruar dhe pak të frikshme. Ilmiut i pëlqente të bëj kompromis me vetveten, që edhe vetë nuk e dinte se për çfarë arsye e bënte: – Por, që “Plakat” e kthyen në legjendë ”Plakën çobaneshë”, dhe se ajo në popull përmendet për çdo vit, sa here që vjenë koha e prillit. Kjo është një e vërtetë e pakontestueshme, që mua më duhet ta pranoj, i thoshte vetes, i tërhequr në tërësi nga vatha dhe nga zhurma e dhenve. Sa më shumë që po afrohej momenti i nisjes, aq më shumë filloj të jetë i preokupuar me problemin e ”plakave”. – Të besoj, a të mos besoj? Kam rënë në hall të madh, fliste me veten, por fliste pa zë kësaj rradhe, nga frika se mos e dëgjojnë dhe e zënë për të çmëndur. – Me sa e mbaj mëntë unë, ”Plaka çobaneshë” është vetëm një gojdhënë, apo edhe një përrallë Strugane e veshur me motive të rrethit, e pashkruar deri më sot. Ose, unë nuk e di tamam se a është e shkruar apo jo! Ilmiun e brente e vërteta dhe e pavërteta njëkohësishtë. – Në fund të fundit, le të dalë ku të dalë, Ilmi Kodra ka vendosur të marrë rrugën e të ngjitet lartë tek stanet e Belicës. Tek vendlindja e tij dhe e të parëve të tij! Pasi i tha tvetes të gjitha këto fjalë, ndaloj njëherë, si mullirit kur i ndërpritet uji. Ashtu si i ngrirë që rrinte, tundi kokën disa herë majtas e djathtas, si kali nga vapa për të larguar mizat e mërzitshme, i tha vetes: – Ilmi Kodra nuk është një burrë frikacak! Por kur është në pyetje siguria e familjes dhe tufës së dhenve,frikës nuk dua t´i buzëqesh. Adilja milte dhentë në krye të vathës, Ilmiu iu afrua nga ana e djathtë: -Si thua? – Unë them se nuk do të ishte keq sikur plakës më të vjetër të katundit t´i dërgojmë një dhuratë të vogël para se të nisemi, iu përgjigj Adilja! – Mirë, kështu le të bëhet, si thua ti! – Të gjithë e dinë se ”Plakat” përbëjnë fuqi në këtë distancë të pakët kohore. Êshtë interesante, o Ilmi se, asnjëri nuk e mbanë mëntë se, kur është filluar të besohet tek ”Plakat”. Por një gjë është e pastër si dielli, se të gjithë e dinë historinë- legjendë të ”Plakës çobaneshë”. Dhe unë shtroj pyetjen: – A thua besimi tek”Plakat”, të paktën këtu në rrethin tone, e ka fillin nga dita e flijimit të ”Plakës çobaneshë” që mbeti në malin e belicës së sipërme? – Asnjeri nuk e di datën e saktë, se në ç´vit ka ndodhur dhe asnjëri nuk ka shkruar për të, ndërhyri Ilmiu, dhe i bashkangjiti edhe disa fjalë të tjera pyetjes së Adiles: – Prandaj edhe flijimi me përfundim tragjik i ”Plakës çobaneshë”mund të quhet një legjendë e tipit të veçantë, e llojit të vetë. Êshtë mirë moj Adile se, trajtimi i besimit për ”Plakat”, nuk është i përzjerë me motive të fesë. Kjo të bënë të mendosh, se ”Plakat” janë shumë më të hershme se feja. Të besoj? a të mos mesoj? Dyshimi, dymendësia, besimi i Adiles dhe respekti i tij për të, e shtynë Ilmiun që të vendos e të ther një shqerrë. Mishin do ta ndante dhe do t’ia dërgonte tri plakave më të vjetra të katundit, për të zbutur zëmërimin e tyre. Do të fillonte me plakën e parë, që mbante datën dymbëdhjetë prill. – Nesër do të nisemi patjetër, i tha Adiles! – Êshtë fillim prilli dhe le të jetë me një këmbë të mbarë edhe fillimi i pranverës. -Mos harro t´ia dërgosh gjysmën e shqerrës ”Plakës” së Mefailit. Ajo është më e vjetra, i tha me zë të lartë Adilja, dhe shtoi: – Mishi duhet të jetë taze, sipas zakonit! Tani, edhe pse një pjesë e dilemave nuk ishin pastruar mire, dihej se do niseshin dhe të gjithë në familje iu përveshën punës. U bënë të gjitha përgaditjet e nevojshme, që të nesërmen të mos ngatërroheshin. Edhe koritat, edhe kazanët, edhe kripa, edhe vaji, të gjitha ishin futur në listën e Ilmiut dhe ishin bërë gati. Asgjë nuk mungonte. Por as edhe frika nga ”Plakat” nuk ishte larguar. Ajo frikë egzistonte edhe tek banorët e tjerë të katundeve për rreth, edhe tek ata që nuk kishin dhenë dhe që nuk kishin ndërmënd të marrin udhën e malit. Rruga do ishte e gjatë dhe e mundimshme deri në malin e Belicës së sipërme. Ilmiu zjente nga gëzimi por qëndronte i heshtur dhe i përmbajtur përpara të tjerëve. Megjithatë, më tepër e fshihte gëzimin se sa frikën. Ishte i gatshëm të qaj kur kishte gëzim dhe ishte i gatshëm të qesh kur kishte të keq. I tillë ishte malsori që ishte lindur dhe rritur midis atyre maleve që tani do shkonte. E dinte mirë thënien popullore: ”Pas të mirës vjen e keqja dhe pas të keqes vjen e mira”. I pa llogaritshëm ishte Ilmi Kodra. Ishte rritur me erën e malit dhe aromën e barit. E njihte çdo pëllëmbë të malit, çdo shpellë apo burim uji. Brez pas brezi kishin jetuar të parët e tij në atë fshat malor e blektoral. Vetëm pas vënies së kufirit të hekurt(Shqipëri-Jugosllavi), Ilmiu bashkë me dhentë zbriti në fushë përgjithmonë. Nata dukej se po afrohej. Megjithëse koha dukej e ngrohtë, nga retë e zeza që po ngjiteshin drejtë Belicës së sipërme dhe që pastaj zhdukeshin pas malit të lartë, Ilmiut iu parafytyrua sikur dëgjoi një bubullimë nga qielli, që pastaj humbi thellë në grykat e maleve, por nuk pa asnjë vetëtimë. U fut brënda në shtëpi dhe ra të flej se vajti vonë, por gjumi nuk e merrte. E vriste mëndjen për shumë gjëra dhe ku nuk e çonte mendimin! Përsëri mendimet e këthyen tek ”Plakat”. Ishte në këtë kohë, tamam në muajin e “Plakave”. Mollët e posaçelura të kombinatit, sëpari i sulmoj një breshër i egër e i papritur, pastaj një borë e ftohtë akull. Asnjë mollë nuk u mblodh në atë vit. I shkoj mëndja edhe tek dy vëllezërit gjahtarë të një fshati jo më largë se një vrap pele, që thoshin pleqtë. Dy vëllezërit i befasoi bora që ra me të madhe në malë dhe i zuri shtigjet, në mes të prillit. Dy ditë e dy netë, i tërë katundi me lopata qëruanë borën për t´i shpëtuar. Fati i tyre qenë zagarët që kishin me vete, që me të lehurat e tyre, i orientuanë katundarët drejtë vendngjarjes. Më vonë, u folë nëpër gojët e katundarëve, se ata të dy i kishin sharë dhe nënçmuar ”Plakat”. Ky ishte shkaku që i kishte gjetur e keqeja, thoshin të shumtit. Kurse disa të tjerë që besonin në bamirësi, thonin se, ata shpëtuan falë nënës së tyre, e cila, ” Plakës” së parë, i kishte dërguar një fanellë leshi të punuar me dorë. Ku ta dish, e kujt t´i besosh! Nganjëherë, njerëzit e kësaj ane i tjerin llafet si në furkë leshin, dhe se,”perin e bëjnë litar”. Mendimet e frikshme Ilmiun e lanë pa gjumë tërë natën, i mbetën sytë në tavanin e nxirë vende vende nga qyngu i shporetit që lëshonte tym. Adilja ia kishte futur gjumit top dhe e kishte hequr mëndjen, se mund ti ndodhte ndonjë e keqe. Ajo ishte siguruar nga urata e “Plakës” së parë pasi që i kishte dërguar dhuratën. E kishte platitur mëndjen edhe për këtë punë. Po ”Plaka” e dytë, që vinte pas të parës? Po ”Plaka” e tretë, që vinte pas të dytës? Mendime të çuditshme dhe shpirtngrënëse e gëdhinë Ilmiun pa pikë gjumi në sy. Kënga e gjelave të parë e gjeti Ilmiun në oborrin e shtëpisë. Të veshur e të ngjeshur mirë. S´kishte çfarë e ndalonte atë njeri të palëkundur nga vendimi që tani e kishte marrë. – Zgjohu grua, se na duhet të nisemi! Me këto fjalë e zgjoi Adilen nga gjumi dhe e filloj ditën. E morën rrugën që i binte përqark katundit, për dy arsye: E para, që të mos i shihte i tërë katundi, e dyta se, në atë anë gjindej shtëpia efendiut të katundit. Një këmbë të shqerrës nga gjysma e mbetur duhej t´ia dhuronin një gruaje të varfër, Elmazes, kështu i kishte thënë Adilja, që e mira e saj të lëshonte një lutje në emër të zotit për mirëvajtjen e tyre dhe të bagëtisë. Ilmiu dukej i qetë kur ta shihje duke ecur në krye të tufës së dhenve, por në brendinë e shpirtit të tij ndihej një frikë e padukshme. Adilen e mundonte dëshira e paplotësuar e dy ”plakave” të mbetura, që duhej të kënaqeshin edhe ato, pasi të kalonte e para. Rrugës duke u ngjitur përpjetë, në të dalë të katundit, Agroni e pyeti Ilmiun: – Ma trego tani atë historinë e ”Plakës çobaneshë”! – Ta tregoj kur do mbërrim tek stanet në malet e Belicës. Agroni nuk këmbënguli duke e parë indisponimin e të atit. Fillimi i prillit do të thoshte edhe fudi i dimrit, por edhe fillimi i pranverës. Kurse për Ilmiun do të thoshte, heqje qafe nga fukarallëku i dimrit, njëherit edhe shpëtim nga blerja e zahiresë. Rrugën e gjatë për në malet e Belicës Ilmiu e përjetonte me optimizëm dhe gëzim, me krenari dhe dashuri. Ishte hera e parë e këtij viti që do takohej me vendlindjen, me majën e fuqishëme të vargmaleve, me burimet dhe me natyrën e bukur rreth e qarkë tij. Këmborat e dhenve ia kalonin edhe çangut të kishës së Shën-Mërisë së Kalishtit, që atij ia hiqnin mërzinë, e argëtonin dhe ia vrisnin monotoninë e rrugës. Ishte rritur me to dhe s´kishte gjë që e ndante nga to. Pengesat që i prenë rrugën në disa raste, si dru të shembur nga bora, gurë dhe tumba dheu të rrëshqitur nga dimri, ia ngadalsuan tempon e ecjes dhe i vështërsuan arritjen në kohë. – Erdhëm, thirri me të madhe Agroni që e udhëhiqte tufën me dy qentë e mëdhenj të rracës Ilire. Ilmiut, thirrja e Agronit i përkujtoi lajmin e fitores, si tek “Marathonomaku” i Nolit. -Erdhëm, erdhëm, erdhëm, ishte vetëm një fitore për Ilmiun. Një moment i papërmbajtur dhe plotë emocione. Gëzimi itij jehoj në të katër anët e brigjeve të malit të lartë dhe preku edhe zemrën e borës së ftohtë, të mbetur nëpër gropat e thella. – Nuk egzistojnë “Plakat”, thirri me të madhe! Por koha e plakave ende nuk kishte filluar. – Mbylle gojën, i tha Adilja! Plakat ala nuk kanë filluar. Mos harro se dy” Plakat” e mbetura nuk i shpërblyem. Gëzimi dhe krenaria e Ilmiut ranë poshtë në lumë dhe për momentin u rëmbyen grykës teposhtë nga gurgullima e ujit të tepërt. Radionë e vogël me bateri, Ilmiu e kishte marrë me veti, për të dëgjuar çdo moment të rejat e ndryshimit të kohës. Nuk do lejonte Ilmiu, që ta befasonte asgjë, atë, familjen e tij dhe kopenë e dhenve. Teknika e avancuar e kohës do ta ndihmonte padyshim. E leshoj radion për t´i ikur fjalëve të Adiles. – Këta të radios nuk thonë se koha do të përkeqësohet, i tha gruas. – E ku e dinë ata të radios se si do jet hoha këtu në majë të malit, i tha Adilja. – Êshtë punë të zotit edhe koha. Se a do jetë mirë apo mot i keq, e di vetëm ai, dhe tregoi me gishtin tregues drejtë qiellit. Dhe për të dale jashtë kësaj teme, ndërhyri shpejtë Ilmiu. – Adile, a ka vend më të bukur se ky, në këtë botë? – Shiko! ç´bukuri ka krijuar natyra këtu! Ujë me bollëk, kullota pa fund, dru sa të duash, ç´kërkojmë ne më shumë. Ilmi Kodra u shtri mbi barin e gjelbërt dhe rrotullohej si një akrobat cirku, sikur të ishte njëzet vjeç, dhe jo gjashtëdhjetë e pesë, që tanimë i kishte mbushur. U shtri sa gjërë e gjatë dhe puthte token e të jatit për të larguar mallin, njëlloj si Jauditë kur për herë të parë prekën tokën e Jeruzalemit. Dhe pasi u qetësua njëçikë, ndërhyri Adilja: – Vërtet është bukuri, por është natyra, ajo që ta jep dhe që ta merrë. Mos harro se ”Plakat” ende nuk kanë ikur! – Hiqe mëndjen nga ato mendime famëkeqe, oj grua! Koha është me ne kësaj rradhe, dhe jo me “Plakat”. Kaluan dhjetë ditë gëzimi nëpër kullotat e maleve të posa gjelbëruara. Këtë vit, Ilmiu ishte i pari që arriti tek stanet. Çobanët e tjerë do të vinin pas mesit të prillit. Agroni ende s´kishte marrë përgjigje në pyetjen e tij. Errësira e natës i zuri pranë stanit dhe pranë vatrës së ndezur, të lodhur dhe të rraskapitur. Ilmiu, tregimin e “Plakës çobaneshë” kësaj rradhe e filloi vetë, pa ia kërkuar Agroni: – Në këto anë, jetonte një “Plakë çobaneshë” e vetme, me dhentë e saj. Verës ngjitej në malet e Belicës dhe dimrit zbriste poshtë në fushë të Myzeqesë. Jeta e sajë ishte e lidhur ngushtë me bagëtinë, me malin por edhe me fushën. Por një vit, dimri qe më i fortë dhe bari i thatë që kishte në kasolle iu harxhua më herët se që kishte llogaritur “Plaka çobaneshë”. Të qëndronte poshtë në katund, nuk do mund t´ia dilte se paratë nuk i mjaftonin për të blerë ushqim për dhentë. Dhe kështu “Plaka çobaneshë”, në fillim të prillit, vendosi të shpërngulet me gjithë dhentë nga katundi për në malet e Belicës së sipërme. Ishte ditë e bukur dhe me diell, njëlloj si dita jonë sotë, shtoi Ilmiu. Agroni e dëgjonte me vëmendje. – “Plaka çobaneshë”, vazhdoi Ilmiu, ishte e vendosur në zbatimin e vendimit që kishte marrë. – Ajo, nuk mori parasysh thashethemet e fjalët e hedhura anash të njerëzve të katundit. Nuk përfilli aspak fuqinë e “Plakave”. Nuk dërgoj asnjë dhuratë për të zbutur zemërimin e tyre. – Ti flet për“Plakën çobaneshë” por unë dua të di se,cilat janë“Plakat”? , që përzihen vazhdimishtë në tregimin tënd, ndërhyri me pyetjen e tij Agroni? – Ta tregoj unë, i tha Ilmiu. – Gjithmonë sipas popullit,“Plakat” janë të lidhura ngushtë me muajin prill. Ato janë ndoshta edhe shumë më të hershme se rrëfimi i “Plakës çobaneshë”. Agroni e dëgjonte me vëmendje rrëfimin, ndërsa Adilja largohej nganjëherë për t´i hedhur dru zjarrit, se nata u bë e ftohtë. Disa metra më large stanit të tyre të qetë, dëgjoheshin blegërimat e dhenve dhe të lehurat e qenve që ruanin me besnikëri kosharen të ndërtuar prej druri. – “Plaka çobaneshë”, vazhdoj rrëfimin Ilmiu, – pasi erdhi këtu, tek stanet, qëndroi e qetë dhe e patrazuar deri më date dymbëdhjetë prill, që është edhe dita e “Plakes” së pare. Kënaqësia dhe gëzimi ishin në anën e “Plakes çobaneshë”, shtoi Ilmiu. – Ajo, atë nate, të dates dymbëdhjetë prill, u fut në kasollen e saj të vogël e të qetë, pranë zjarrit të ndezur, duke mbajtur më një anë furkën e mbushur me lesh dhensh dhe në dorën tjetër boshtin që tirte leshin e hollë. E patrazuar dhe e qetë vazhdoi punën që e bënte përherë. Gjumi i ëmbël e zuri menjëherë nga lodhja e tërë ditës nëpër kodrat dhe lëndinat e Belicës. Ilmiu e ndërpreu tregimin për një çast, pa patur ndonjë shkak të madh. U ankua vetëm sikur i ftohti i zuri kurrizin dhe iu duk sikur dikush e preu me thikë. U afrua afër aznës së oxhakut duke e këthyer anën e kurrizit në drejtim të flakes dhe vazhdoi tregimin e lënë, që me sy të hapur dhe me veshë të drejtuar nga ai, e priste më së shumti Agroni. – “Plaka çobaneshë”, nuk e përfilli fuqinë e ”Plakave”të prillit. Ajo e dinte mirë se në ç´kohë dhe në ç´muaj ishin ditët e tyre, ose edhe ajo, nuk besonte në fuqinë e tyre, njëlloj si unë. Nata ishte e gjatë dhe e ftohtë. “Plaka çobaneshë” flinte afër zjarrit të ndezur, e qetë duke ëndërruar se në ç´anë tjetër të malit do të kulloste dhentë ditën e nesërme. Ajo, ndjente kënaqësinë e dymbëdhjetë prillit të bukur dhe të ngrohtë. E tëra kjo ngjarje, sipas kohës së kalendarit të kohës sonë,në bazë të të thënave, duhet të ketë ndodhur me zemërimin e “Plakës” së parë, më dymbëdhjetë prill. Ndërsa sipas kohës së vjetër ”allaturka”që i thoshin pleqtë, kjo duhet të ketë ndodhur në fund të marsit, ose në fillim të prillit, se kështu e thotë edhe kënga: – I thotë marsi prillit Prill, o im vëlla Më jep një ditë hua Të bëj “Plakën Çobaneshë” ashtu si dua… – “Plaka çobaneshë”flinte e qetë dhe e lehtësuar nga largimi e dimrit në malet e Belicës së sipërme. Gjumi i rëndë nuk i tregonte se, ç´ndodhte jashtë mureve të koshares së sajë. ”Plakat”ishin egërsuar me të madhe. Njëra hidhte borë, tjetra frynte acar dhe e treta zinte shtigjet e daljes. Ato, shfrynin mllefin e mos respektimit ndaj fuqisë së tyre. Me fuqinë e natyrës ”Plakat”ishin bërë një dhe plotësonin dëshirën e tyre vrastare. Tragjedia ishte afër, vetëm ”Plaka çobaneshë”atë nuk e dinte. Gjumi i rëndë i´a kishte marrë mëndjen. Prandaj edhe thuhet në popull se: ”Kur të afrohet vdekja, sëpari të humbet mëndja dhe pastaj vjen e të merrë vdekja. Por,”Pakat”atë e ngujuan të gjallë dhe nuk ia sollën vdekjen e lehtësuar në gjumë. – Tepër e dhimshme, ndërhyri Agroni! –Po më tej ç´ndodhi me ”Plakën çobaneshë”? – Ndodhi ajo që, “Plaka çobaneshë” nuk e mendonte. Si çdo mëngjes ajo u zgjua dhe u drejtua drejtë derës së kasolles për të hapur atë e për të shkuar tek burimi i afërt ku lante sytë përherë. Provoj disa herë të hapë derën dhe nuk mundi ta hapë atë. Shkoi pastaj tek dritarja, duke menduar se dikush mos tallej me të dhe ia ka mbyllur atë nga jashtë. Por, kur pa dritaren e mbyllur nga bora, u vërtetua se ishin ”Plakat” ato që i kishin mbyllur derën. U lemerit ”Plaka çobaneshë”. Thirri sa mundi dhe sa e pati fuqinë dhe zërin. Thirri edhe qentë që i kishte besnik të pandarë, por ata nuk e dëgjuan. Zëri i saj nuk doli jashtë mureve të kasolles, se bora e madhe i kishte mbuluar edhe kulmin. Plaka u pajtua me vdekjen kur pa se s´kishte rrugdalje tjetër. E mori furkën edhe boshtin në dorën e djathtë dhe filloj të tjeri lesh, derisa i erdhi vdekja tragjike nga i ftohti. – E tmerrshme, baba, ta presësh vdekjen me sy çelur dhe me vetëdije të plotë, ndërhyri Agroni. – Mos e merr për të vërtetë, djali im, ky është vetëm një tregim dhe nuk dihet se a është i vërtetë, shtoi Ilmiu, dhe: – Thuhet se ”Plakën çobaneshë”e gjetën të ngrirë, si të gjallë, si një skulpturë të punuar nga guri. – Po kur ka ndodhur kjo, ndërhyri Agroni? pasi e dëgjoj tregimin deri në fund. – Kjo nuk është e shkruar ndonjëherë, të paktën deri më sotë. Këtë mund ta quash edhe përrallë, edhe legjendë, edhe tragjedi, por unë do ta quaj se është një tregim i bukur popullor. Shkoj vonë, u tha Ilmiu, Adiles dhe Agronit. – Êshtë koha e fjetjes, nesër na pret një ditë e re me detyra të reja… Dhe thonë se”nata pjellë”. Natën e mirë i thanë njëri tjetrit dhe ikën të flejnë. Ilmiu u zgjua i pari në mëngjesin e trembëdhjetë prillit të kohës sonë. E hapi derën si ç´bënte herët e tjera. Bora e kishte mbuluar pragun e derës, dhe vazhdonte të bjerë vazhdimishtë por me një intenzitet të zvogluar. Britma e llahtarshme e Ilmiut e zgjoj Adilen dhe Agronin nga gjumi i thellë. Fytyra e tij dukej sikur e kishte parë lugatin. – Na qënka zemëruar plaka e dytë, Tha Adilja. – Shpejtë të ikim sa nuk është zemëruar edhe plaka e tretë që është nesër, tha Agroni. Kurse Ilmiu mbeti pa fjalë, i shtangur si një sklupturë guri.
Ibrahim Abedini-Poeti Strugan
